Merkez bankalarının önemli fonksiyonlarından biri piyasadaki para arzını belirlemektir. TCMB, piyasadaki para arzını artırarak veya piyasadan para çekerek bankaların günlük işlemlerini sürdürebilmeleri için gerekli olan likiditeyi ayarlar. Piyasadan likidite çekmek, merkez bankalarının ekonomideki fazla parayı azaltarak enflasyonu kontrol etmek ve finansal istikrarı sağlamak amacıyla uyguladıkları bir dizi para politikası aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu araçlardan bazıları; Açık Piyasa İşlemleri (APİ), Zorunlu Karşılık Oranları, Depo Alım İhaleleri ve Swap İşlemleri'dir. Likidite fazlalığını çekmek için kullanılan yollardan biri depo ihaleleridir. "Depo" terimi, finansal işlemler bağlamında, genellikle bir varlığın, özellikle nakit veya menkul kıymetlerin, belirli bir süre için güvenli bir yerde saklanmasını ifade eder. Merkez bankalarının gerçekleştirdiği "depo alım ihaleleri" bağlamında ise, "depo" terimi bankaların merkez bankasında tuttukları mevduatları ifade eder.

Depo alım ihalelerinde, merkez bankası, bankalardan belirli bir süre için mevduat toplar ve karşılığında belirli bir faiz oranı öder. Bankalar, merkez bankasında tuttukları bu mevduatlar karşılığında faiz geliri elde ederler. Depo ihaleleri, piyasaları stabilize etmek için etkili bir araçtır. Bu ihaleler, bankacılık sistemindeki para arzını düzenleyerek ekonomik istikrarı sağlamayı amaçlar. Depo ihaleleri sayesinde piyasada fazla likidite oluşması ve bu likiditenin döviz gibi farklı adreslere yönlenmesi engellenmiş olur. Likiditenin sterilize edilmesi enflasyonla mücadele için önemlidir. Piyasada mümkün olduğunca likiditenin azaltılması amaçlanır. Depo ihalelerine bankalar katılır, böylece bankaların elinde bulunan fazla likidite sistemden çekilir. Depo ihaleleri bir miktarsal sıkılaşma adımı olarak kabul edilir.

Repo-Depo Farkı

Repo işlemi, belirli bir süre sonunda geri satın alınmak üzere menkul kıymetlerin satılması işlemidir. Repo, genellikle kısa vadeli likidite sağlamak amacıyla kullanılır. Repo işlemlerinde, bir taraf (örneğin, bir banka) menkul kıymetlerini diğer tarafa (örneğin, merkez bankası) satar ve belirli bir süre sonra bu menkul kıymetleri geri almayı taahhüt eder. Satıcı, menkul kıymetleri geri aldığında anapara ve üzerine eklenen faiz oranı kadar bir ödeme yapar. Depo işlemlerinde ise, merkez bankası, bankalardan belirli bir süre için para toplar ve karşılığında belirli bir faiz öder.

Süreç nasıl işler?

İhale duyuruları TCMB tarafından yapılır ve duyuruya göre bankalar depo tekliflerini verirler. Depo alım ihalesi sonuçlarına göre TCMB, bankaların TL depo taleplerini belirli bir faiz oranıyla karşılar. İhaleler genellikle açık artırma yöntemi ile gerçekleşir. Depo alım ihaleleri, genellikle kısa vadeli işlemler olarak düzenlenir. Vadeler birkaç gün ile birkaç hafta arasında değişebilir. Depo alım ihaleleri, finansal piyasalarda likidite dengesizliklerini azaltarak, ekonomik istikrarın korunmasına ve enflasyon hedeflerine ulaşılmasına katkıda bulunur. Sterilizasyon, döviz kuru ve enflasyon üzerinde baskı oluşturabilecek fazla likiditenin piyasadan çekilmesine olanak tanır ve bu sayede para politikasının etkinliğini artırır. Özetle, merkez bankaları bu yöntemleri kullanarak ekonomik hedeflerine uygun bir para politikası izler ve ekonomik istikrarı destekler. Depo alım ihalelerinin sıklığı ve miktarı, Merkez Bankası'nın likidite ve para politikası hedeflerine göre değişiklik gösterir.

Merkez Bankası depo ihaleleri bu linkten takip edilebilir: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/O3sl2OMTaVA%3D/tr