Banka dışı finans sektöründeki gidişatı incelediğimiz bültenimizin ekim sayısı yayında. Bültende faktoring, finansal kiralama, varlık yönetimi, tasarruf finansman ve sigorta sektörlerinden derlediğimiz önemli gelişmeleri ve açıklanan aylık verilerin incelemesini bulabilirsiniz. Keyifli okumalar.

Faktoring - Finansal Kiralama - Varlık Yönetimi - Finansman

✦ BDDK verilerine göre faktoring sektörünün eylül ayındaki net karı geçtiğimiz seneye kıyasla %27, bir önceki aya kıyasla %12 arttı. Enflasyondan arındırıldığında ise net karda yıllık bazda %15’lik bir daralma var. Sektörün toplam alacak tutarı 2023 Eylül’de 164 milyar TL’yken 2024 Eylül’de bu tutar 222 milyar TL’ye yükseldi. Yılın ilk 10 aylık döneminde elde edilen faktoring gelirleri de yıllık bazda %110’luk büyümeyle 83.575 milyar TL’ye ulaştı.

✦ Finansal kiralama tarafında ise eylül karlarındaki yıllık ve aylık nominal değişim oranları sırasıyla %53 ve -%1,26 olarak gerçekleşti. Eylül ayı sonunda net kiralama işlemleri %30 büyümeyle 222 milyar TL’ye ulaşırken finansal kiralama gelirleri %84 büyümeyle 40 milyar TL oldu.

✦ BDDK’dan varlık yönetim sektörüne dair verileri ise çeyreklik bazda alıyoruz. Bu açıklanan verilere göre sektörün 3. çeyrekte elde ettiği toplam kar 798 milyon TL ile 2023 3. çeyreğe kıyasla %22, bir önceki çeyreğe kıyasla %3 azaldı. Toplam kredi büyüklüğü ise ikinci çeyreğe göre %20 büyüyerek 22.173 milyon TL’ye ulaştı.

✧ Bir süredir finansal kuruluşların, varlık yönetim şirketlerine tahsili gecikmiş alacak satışlarını yüksek bir frekansta sürdürdüğünü gözlemliyoruz. Ekim ayında da Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’nda 3 farklı şirketten toplam 6 farklı alacak satış ihalesi paylaşımında bulunulması söz konusu:

✦ Finansal Kurumlar Birliği ve İstanbul Üniversitesi ortaklığıyla hazırlanan “Finansal Kurumlar Birliği Ekonomik Görünüm Endeksi’nin” eylül ayı sonuçları yayınlandı. Finansal kiralama, faktoring, finansman ve tasarruf finansman şirketlerindeki gidişata dair izlenim veren ve sektördeki gelecek beklentilerini ölçümleyen endeks, eylül ayında ağustos ayına göre 0,65 puan artarak 99,53 puana geriledi. Aylık olarak açıklanan endeks değerinin yükselmesi ekonomik görünümün olumlu yönde, düşmesi ise olumsuz yönde yorumlanıyor.

✧ Alt endekslere baktığımızda faktoring sektörünün 0,84 puan artışla 100,59 puana, finansal kiralama sektörünün 1,14 puan artışla 102,32 puana, finansman sektörünün de 0,02 puan azalışla 95,67 puana gerilediği görülmekte.

✧ Sektör temsilcilerine işlem hacmi, takipteki kredi oranı, tahsilat değişimi ve genel gidişat hakkındaki beklentilerin sorulduğu ankette; katılımcıların %52’si işlem hacimlerinin artacağını, %74’ü takipteki kredi oranının artacağını, %17’si tahsilatların artacağını ve %21’i genel gidişatta daha iyimser olduklarını belirtti. Anket sonuçlarında önceki ayla kıyaslandığında işlem hacmi, takipteki krediler ve tahsilat değişiminde daha pozitif bir beklenti oluşurken genel ekonomik gidişatta daha olumsuz bir tablo ortaya çıktı.

✦ Tasarruf Finansman sektöründe faaliyet gösteren ve bu sektörde borsaya kote tek şirket olan Katılımevim, üçüncü çeyreğe ilişkin finansal tablolarını açıkladı. Geçtiğimiz sene 9 aylıklarda Katılımevim’in sözleşme hacmi 9,8 milyar TL iken, bu yıl itibarıyla 32,6 milyar TL seviyesine ulaştı. Son dönemde gayrimenkul pazarındaki hareketlilik, sözleşme oranları kırılımına da yansıyor. Geçtiğimiz sene sözleşme oranları %80 araç, %20 konut olarak gerçekleşirken; bu sene konutun payı %32’ye yükseldi. Şirket, ilk 9 ayda 8 bin 237 teslimat gerçekleştirdiğini açıkladı.

Sigorta - Emeklilik

✦ Türkiye Sigorta Birliği verilerine göre eylül ayında sigorta sektörünün toplam prim üretimi 65,1 milyar TL ile geçen seneye kıyasla %63,85 büyüme kaydetti. Hayat dışı segmentin prim üretimindeki büyüme oranı %61 olurken hayat segmentinde bu oran %83 olarak gerçekleşti.

✧ Eylül ayında toplam prim üretiminde en fazla payı olan ilk 3 branş; kara araçları sorumluluk, hastalık-sağlık ile yangın ve doğal afetler olurken bu branşlardaki yıllık büyüme oranları da sırasıyla %76, %100 ve %68 olarak kaydedildi.

✦ Sektör genelinde reel büyüme devam ederken, büyümenin kaynağı poliçe adetlerinden çok primlerdeki artış. Ancak özellikle kasko branşındaki zayıf performans, sektörün genel büyüme hızını olumsuz etkiliyor. Trafik sigortasında toparlanma görülürken, bu branş %68,53 büyüme (reel %10,9) kaydetti. Ancak kasko branşı oldukça zayıf bir performans sergiledi. Kasko branşı %33,9 büyümesine rağmen reel olarak %10,57 küçüldü. Kasko fiyatlarındaki düşüş, sektördeki rekabetin artmasından kaynaklanırken, trafik sigortası primlerindeki artış kasko poliçe adetlerini olumsuz etkiledi.

✦ Borsaya açık şirketlerin ekim ayındaki prim üretimlerini incelediğimizde, Aksigorta’nın prim üretiminde %47, Anadolu Sigorta’nın %51 ve Ray Sigorta’nın %178’lik yükseliş kaydedildiğini görüyoruz.

✦Resmi Gazete’de yayımlanan 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’na göre bireysel emeklilik sistemi kapsamında yapılan kesintilerin sadeleştirilmesi ve azaltılması hedefleniyor. Bu doğrultuda, ilgili yönetmelik değişikliklerinin paydaş görüşlerine sunulmasının ardından yayımlanması planlanmakta. Programda ayrıca yükseköğretim kurumlarına kayıtlı 25 yaş altı öğrencilerin BES’e katılımını artırmak ve sistemde kalmalarını teşvik etmek için yeni uygulamaların devreye alınacağına yer verildi. Tamamlayıcı emeklilik sistemine ilişkin düzenlemelere de yer verilen programda, otomatik katılım sisteminin işveren katkısını da içeren ikinci basamak bir emeklilik modeline dönüştürülmesi ve bu doğrultuda gerekli mevzuat çalışmalarının başlatılması öngörülüyor.

✧ Ayrıca 2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’ne göre de BES’teki katılımcı sayısının, 2024 sonunda 16,5 milyona, 2025 yılında ise 17,6 milyona ulaşması bekleniyor. Buna göre “finansal sistemin geliştirilmesi ve sigortacılık” başlıklı program için bu yıl ayrılan 33,2 milyar liralık başlangıç ödeneği, gelecek yıl 75 milyar 994 milyon liraya yükseltilecek. Bu tutarın, 2026’da 93,5 milyar liraya, 2027’de ise 115,8 milyar liraya çıkması planlanıyor. BES katılımcı sayısının 2026’da 18,2 milyona, 2027’de ise 18,8 milyona ulaşması hedefleniyor. Kişi başına düşen prim miktarının 2024 sonunda 11 bin 750 lira, 2025’te 14 bin 306 lira, 2026’da 17 bin 143 lira ve 2027’de 19 bin 804 lira seviyesinde olması öngörülüyor. BES fon tutarının ise 2024 sonunda 1 trilyon 271 milyar liraya, 2025’te 1 trilyon 449 milyar liraya, 2026’da 1 trilyon 579 milyar liraya ve 2027’de 1 trilyon 659 milyar liraya ulaşması bekleniyor.

Sektörden Açıklamalar

✦ Fuzul Tasarruf Finansman Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Akbal, BloombergHT'ye yaptığı açıklamada, tasarruf finansman sektörünün regülasyonlarla birlikte kazandığı toplumsal kabul ve hızlı büyüme dinamiklerine dikkat çekti. Akbal, “2015 yılında daha regülasyon olmadan önce toplam büyüklük 1,494 milyon TL’yken şu an 47,893 milyon TL’ye erişti. Bu da BDDK’nın vermiş olduğu regülasyonla birlikte sistemin toplumsal kabul gördüğünü gösteriyor. Regülasyondan sonra 20 küsür tane şirket tasfiye edildi, 6 firmayla devam ediyoruz. Dolayısıyla burada vatandaşın da bakış açısı değişti. Çünkü her şey kontrol altında, her şey kurumsallaştırıldı. Bununla birlikte 2023 yılında başlayan finansal sıkılaşmayla birlikte sektör daha büyük bir ivme kazandı. Bunun da sebebi krediye erişim noktasında çok ciddi bir sıkıntı oluşması ve dolayısıyla vatandaşın bizim sistemimizi tercih etmesi. Sektörel anlamda %300’lere dayanan bir büyüme oldu. Vatandaş bu sistemi artık kanıksadığını, sisteme güvendiğini ortaya koymuş oluyor. Bu büyümeye biz faiz indiriminden sonra bile devam edeceğiz. Çünkü buradaki temel kritik nokta bir defa sistemin faizsiz olması. İkincisi de bütçe dostluğu. Yani sizin kendi imkanlarınızla en ekonomik maliyetli alma yolunu tercih etmeniz.” dedi.

✦ Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer, Anadolu Ajansı'na verdiği demeçte bireysel emeklilik sistemi (BES) ve tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. Sistemde sağlanan büyüme ivmesine ve katılımcılar üzerindeki etkisine dikkat çeken Göçer, bu yıl temlik ve kısmi çekiş gibi önemli adımlar atıldığını ve artık BES’in katılımcılar tarafından yakınlarına tavsiye edilen, güvenilirliğini kanıtlamış bir yapıya dönüştüğünü ifade etti. Göçer, “Eylül itibarıyla BES havuzunda 18,7 milyonu aşkın katılımcı ile 1 trilyon lirayı aşkın fon büyüklüğüne ulaşıldı. Geçen yıla göre sektör, fon büyüklüğünde yaklaşık %50 oranında artış sağladı. Sistemin avantajlarını artıran yeni düzenlemelerin daha da oturmasıyla birlikte gelecek yıl için büyümenin bu oranların da üzerinde olacağına inanıyoruz”. dedi.

✧ Öte yandan sistemin sürdürülebilir büyümesi için daha fazla katılımcının sisteme dahil edilmesinin kritik önem taşıdığını vurgulayan Göçer, bu süreçte fon getirilerinin temel fark yaratan unsur olduğunu belirtti. Büyüyen fonlarla birlikte artan ilginin, fon çeşitliliğini de artırdığına dikkat çeken Göçer, “Bu sayede farklı yatırım tercihlerine hitap eden geniş bir fon yelpazesiyle yüksek getiri hedeflemek ve birikimleri değerlendirmek mümkün hale geliyor. Ancak henüz kat etmemiz gereken uzun bir yol var. Genç nüfusa sahip bir ülke olarak 23 milyon 18 yaş altı bireyimiz bulunuyor. Eylül itibarıyla 1,3 milyon çocuk BES ile birikim yapıyor ve bu çocuklara ait fon büyüklüğü 28 milyar lira seviyesine ulaştı. Ancak 18 yaş altı BES alanında potansiyelimizin yalnızca küçük bir kısmını kullanabildik; dolayısıyla daha yolun başındayız.” ifadelerini kullandı.

✧ Dünyada ortalama yaşam süresinin uzadığına dikkat çeken Göçer, yaşlılık döneminin uzamasının daha uzun süre emekli maaşı ve sağlık güvencesine ihtiyaç duyulması anlamına geldiğini belirtti. Çalışanların ödediği primlerin bu ihtiyaçları karşılamak için gereken tasarrufları sağlamada yetersiz kaldığını ifade eden Göçer, bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) gibi birinci basamak sistemlere ek olarak tamamlayıcı emeklilik yapılarının oluşturulması gerektiğini vurguladı. Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin (TES) tam da bu ihtiyaçtan doğduğunu belirten Göçer, sözlerini şöyle sürdürdü: “Emeklilik sistemlerinin gücü, ikinci basamak olarak adlandırılan ve çalışanların emeklilik için biriktirdiği tasarruflarla ölçülüyor. Bu sistem, çalışanlara güçlü bir emeklilik güvencesi sunuyor. TES’in ülkemiz açısından taşıdığı önemi bu noktada daha iyi anlıyoruz. TES, Türkiye’deki emeklilik sisteminin gelişimi ve güçlenmesi için önemli bir fırsat yaratacak. TES’in, BES gibi güvenilir ve sağlam bir yapıya dönüşmesi sağlanarak, emeklilik döneminde daha iyi bir yaşam standardına ulaşılabilir.”

✦ HDI Sigorta Genel Müdürü Firuzan İşcan, geçtiğimiz ay KKTC'de düzenlenen 2024 Geleneksel Acenteler Toplantısı'nda sigorta sektörü ve kasko branşı hakkında önemli değerlendirmelerde bulundu. İşcan, kasko fiyatlarının şu an için düşük seviyelerde olduğunu belirterek, fiyatların yukarı yönlü hareket etmesi gerektiğini vurguladı. Önümüzdeki 12 ay içinde maliyetleri karşılamakta zorluk çekilebileceğini ifade eden İşcan, yıl sonunda kasko sigortalarında %40-50 oranında bir fiyat artışı beklediklerini söyledi. Sektördeki kârlılık ve bileşik rasyo konularına da değinen İşcan, geçen yıl hayat dışı branşlarda %113'lük bir teknik birleşik rasyo ile kapattıklarını, bu yıl ise %111 ile ilerlediklerini belirtti. Ancak, trafik sigortasındaki açığı kapatmada zorluk yaşadıklarını ve diğer branşlardan elde edilen gelirle bu açığı telafi ettiklerini ifade etti. Genel olarak 2024 sonunda sektör için pozitif bir görünüm olduğunu dile getiren İşcan, bu yıl enflasyon muhasebesi uygulamadıklarını ve bunun kârların biraz yüksek görünmesine neden olduğunu ekledi.

✦ Magdeburger Sigorta Genel Müdürü Ceyhan Hancıoğlu, geçtiğimiz ay basına vermiş olduğu demeçte sigorta sektöründeki gelişim ve potansiyeller hakkında açıklamalarda bulundu. Sektördeki büyümenin devam ettiğini ve poliçe adetlerinde her yıl yaklaşık %10’luk bir büyüme kaydedildiğini aktaran Hancıoğlu, yine de buna rağmen Türkiye’nin sigortalı penetrasyon oranlarına bakıldığında gidecek daha çok yolu olduğunu belirtti. Çeşitli alt segmentlerdeki görünümlere de değinen Hancıoğlu, “Kasko ve sağlık sektörün lokomotifi konumunda. Kaskoda finansal gelirden alınan payı arttırma amacıyla son dönemde ciddi bir rekabet başladı. Fiyatlar, makul seviyelerin çok altına geriledi. Önümüzdeki dönemde bir normalleşme hareketiyle birlikte kasko fiyatlarında bir miktar artış bekliyorum. Sağlık alanında ise medikal enflasyonun standart enflasyonun da çok üzerinde seyretmesi nedeniyle bir süredir %100’lere varan prim artışlarıyla yola devam ediyoruz. Ekonominin sakinleşmesiyle burada da bir yavaşlama mutlaka olacaktır.” dedi.