Tarife gölgesinde piyasalar

ABD Başkanı Trump’ın Çin’e uyguladığı yüksek gümrük tarifeleri ve diğer ticaret ortakları için “%10 taban vergi” mesajı, küresel piyasalarda dalgalanmaların dozunu artırdı. Belirsizleşen dış ticaret politikaları sadece finansal varlıkları değil, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ekonomik dengelerini de etkiliyor. Bu haftaki cumartesi okumalarında, Trump’ın tarifeleri ve küresel yansımalarının yanı sıra TCMB anket verileri, enflasyon gelişmeleri, yabancı yatırımcı hareketleri var.

Okuma süresi: 7 dakika 44 saniye.

Makroekonomi-Jeopolitik-Yurtdışı

1️⃣ ABD Başkanı Trump’ın Çin’den ithal edilen ürünlere uyguladığı tarifeleri %145 seviyesine kadar yükseltmesi, küresel piyasalarda yeni bir satış dalgasını tetikledi. Çarşamba günü tarifelerde 90 günlük erteleme kararıyla geçici bir rahatlama yaşansa da, devamında hisse senetlerinden dolara, petrolden tahvillere kadar birçok varlık sınıfında sert satışlar görüldü. Piyasalarda yaşanan bu ani dönüş, Trump’ın Çin’e yönelik politikalarında belirsizliğin devam etmesinden kaynaklanıyor. JPMorgan, yayımladığı notta “Ticaret ve maliye politikalarındaki kaotik seyir, hisse senetlerindeki büyük kayıplar ve azalan güven ortamı dikkate alındığında ABD’nin resesyondan kaçınması zor görünüyor” ifadelerini kullandı. Goldman Sachs ise “henüz her şey güvende diyemeyiz” diyerek, politika belirsizliğinin tüketici ve işletme davranışları üzerinde baskı oluşturmaya devam edeceğini belirtti. Trump yaptığı açıklamada, “Çin uzun süre ülkemizi istismar etti, bir anlaşma yapmayı isteriz. Ancak gerekirse geniş kapsamlı tarifeleri geri getiririz” dedi.

2️⃣ ABD Başkanı Trump, ülkesinin çoğu ticaret ortağına uygulamayı planladığı %10’luk gümrük vergisinin “taban seviye” olduğunu ifade ederken, bazı durumlar için istisnaların gündeme gelebileceğini söyledi. Cuma akşam saatlerinde açıklamalarda bulunan Trump, “Belli nedenlerle birkaç istisna olabilir, ancak %10’un taban olduğunu söyleyebilirim” dedi. Trump’ın bu açıklamaları, küresel piyasaların sert dalgalandığı bir haftanın sonunda geldi. Başkan, hafta boyunca birçok ülkeye yönelik yüksek oranlı tarifeleri devreye aldığını duyurmuş, ancak bu kararını birkaç saat içinde piyasalarda yaşanan sert reaksiyonlar nedeniyle ertelemek zorunda kalmıştı. Küresel yatırımcılar, Trump’ın vergi politikalarının dünya ekonomisini resesyona sürükleyebileceği yönündeki endişelerini artırmış durumda. Trump’ın ‘%10 taban vergi’ söylemi, ticaret anlaşması yapmak isteyen ülkeler için minimum pazarlık seviyesini ortaya koyarken, istisna açıklaması ise jeopolitik yakınlık veya stratejik ortaklık bazlı muafiyetlerin kapısını aralıyor. Ancak bu süreç, halihazırda artan belirsizlik ortamında ülkeler, şirketler ve yatırımcılar açısından öngörülebilirliği daha da zorlaştırıyor.

3️⃣ Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Nisan 2025 dönemine ilişkin Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarını yayımladı. Yıl sonu enflasyon tahmini %29,98 olarak belirlenirken, bu oran bir önceki aya göre yükseldi. 12 ay sonrası enflasyon beklentisi %25,56, 24 ay sonrası beklenti ise %17,69 düzeyinde gerçekleşti. Uzun vadeli görünümde 5 yıl sonrası için enflasyon beklentisi %11,06 olarak belirlendi ve bu oran TCMB’nin orta vadeli hedeflerine bir miktar daha yakınsayan bir tablo sundu. Katılımcılar, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında sırasıyla %3,07, %2,20 ve %1,70 oranlarında aylık TÜFE artışı beklediklerini belirtti. Bu veriler, yılın ikinci yarısında enflasyonda daha belirgin bir düşüş yaşanabileceğine yönelik beklentileri güçlendirdi. Döviz kuru beklentileri de yukarı yönlü seyrin devam edeceğine işaret etti. Nisan ayı sonunda dolar/TL kuru için beklenti 38,37 olarak açıklanırken, yıl sonu beklentisi 43,60 TL oldu. 12 ay sonrası dolar kuru tahmini ise 45,85 TL seviyesinde belirlendi. Katılımcıların genel beklentisi, yıl boyunca kurda sınırlı ancak istikrarlı bir artış yaşanacağı yönünde oldu.

4️⃣ Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mart ayına ilişkin fiyat gelişmeleri raporunu yayımladı. Mart ayında özellikle gıda grubunun öne çıktığı ifade edildi. Aylık fiyat artışının, işlenmemiş gıda alt grubundaki yükselişle hızlandığı ve bu gelişmede taze meyve-sebzenin yanı sıra Ramazan ayının etkisiyle et fiyatlarında görülen artışın belirleyici olduğu vurgulandı. Enerji grubunda ise, küresel petrol fiyatlarındaki düşüşle birlikte akaryakıt fiyatlarında gerileme yaşansa da, bu düşüş şebeke suyu tarifelerindeki artışla büyük oranda dengelendi. Temel mal grubunda giyim ve ayakkabı fiyatlarının, sezon indirimlerinin devam etmesiyle gerilediği, dayanıklı tüketim mallarında fiyat artışlarının ılımlı kaldığı, diğer temel mallarda ise bir miktar güçlenme gözlendiği ifade edildi. Hizmetler grubunda ise alt gruplar genelinde aylık enflasyonun yavaşladığı, ulaştırma hizmetlerinde fiyatların gerilediği kaydedildi.

5️⃣  Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerine göre, 4 Nisan haftasında yabancı yatırımcılar hisse ve tahvil piyasalarında toplam 2,5 milyar dolarlık net satış gerçekleştirdi. Bir önceki hafta da 3 milyar doları aşan çıkış yapan yabancılar, son iki haftada toplam 5,5 milyar dolara yaklaşan portföy satışıyla dikkat çekti. Söz konusu haftada yurt dışında yerleşik yatırımcılar, piyasa fiyatı ve kur hareketlerinden arındırılmış verilere göre 445,2 milyon dolarlık net hisse senedi satışı yaptı. Devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) ise 2 milyar 19,5 milyon dolarlık net satış gerçekleşti. Böylece yabancıların iki haftalık tahvil satışı 4,4 milyar dolara ulaştı. Türkiye’nin risk primi de yükselişe geçerek 372 baz puanla Kasım 2023’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

6️⃣ Fed Başkanı Powell, ABD Başkanı Trump’ın geçtiğimiz hafta açıkladığı kapsamlı gümrük tarifelerine ilk kez değinirken, “Daha yüksek enflasyon ve daha düşük büyüme göreceğiz. Ne olacağını bekleyip görmemiz gerekiyor” dedi. Yüksek tarifelerin etkilerinin önümüzdeki çeyreklerde daha net hissedileceğini ifade eden Powell, enflasyon üzerinde en azından geçici bir yukarı yönlü baskı oluşmasının son derece muhtemel olduğunu söyledi. Fed’in para politikasında şu aşamada bir değişikliğe gitmesinin erken olacağını vurgulayan Powell, belirsizliklerin sürdüğünü ve şimdilik “suların durulmasını izlemenin en doğru yaklaşım” olduğunu belirtti.

7️⃣ ABD Başkanı Trump, yeni görev döneminde İsrail Başbakanı Netanyahu’yu ikinci kez Beyaz Saray’da ağırladı. Görüşmenin ana gündem maddeleri İran, Suriye ve bölgedeki güvenlik dinamikleri olurken, Türkiye de gündem maddelerinden biriydi. Trump, açıklamasında Türkiye’ye de özel bir parantez açtı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan “çok zeki ve sağlam biri” şeklinde söz eden Trump, “Onu seviyorum, o da beni seviyor. Türkiye ile çok iyi bir ilişkimiz var, bir sorun olacağını düşünmüyorum,” dedi. Ayrıca Suriye’de Erdoğan’ın “kimsenin yapamadığı bir şeyi başardığını” söyleyerek Ankara’nın bölgedeki rolünü övdü.

Sektörler

1️⃣ Ocak ayının ardından Şubat ayında da sanayi üretiminde daralma yaşandı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, sanayi üretimi Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 1,6 azaldı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü üretimi yüzde 7,6 oranında geriledi. İmalat sanayi üretimi yüzde 1,6 azaldı. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü ise bu dönemde yüzde 3,5 oranında artış gösterdi. Yıllık bazda bakıldığında ise sanayi üretimi Şubat ayında yüzde 1,9 azaldı. Madencilik ve taş ocakçılığı sektörü üretimi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,8 azalırken, imalat sanayisinde yıllık daralma yüzde 2,5 oldu. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü ise yıllık bazda yüzde 8,5 artış kaydetti. Üst üste ikinci ayda sanayi üretiminde görülen düşüş, 2025’e zayıf bir üretim ivmesiyle girildiğine işaret ediyor. Özellikle imalat sanayisindeki gerileme, iç talep ve finansman koşullarının üretim üzerindeki baskısını yansıtıyor.

2️⃣  İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, Mart 2025’te 51,1’den 51,5’e yükselerek ihracat pazarlarında ılımlı bir talep artışına işaret etti. Böylece ihracat iklimindeki güçlenme eğilimi art arda 15. ayına ulaştı. Endekste 50 eşik değerinin üzerinde kalan her değer, ihracat pazarlarındaki talep koşullarının iyileştiğini gösteriyor. Mart ayında özellikle Orta Doğu bölgesi Türk ihracatçılar açısından olumlu bir görünüm sundu. Suudi Arabistan ve BAE’de üretim en hızlı artış gösteren ekonomiler olurken, Kuveyt’te de ekonomik aktivite güçlendi. Buna karşın Mısır, Katar ve Lübnan gibi pazarlarda zayıflık işaretleri sürdü.

3️⃣ Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), artan üretim ve dağıtım maliyetleri gerekçesiyle elektrik tarifelerine zam yapıldığını açıkladı. 5 Nisan 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni tarifeye göre mesken aboneleri için elektrik fiyatları yüzde 25 oranında artırıldı. Kamu ve özel hizmetler sektörü aboneleri için yüzde 15, sanayi aboneleri için yüzde 10, tarımsal faaliyetler için ise yüzde 12,4 oranında fiyat artışı uygulanacak. Bu düzenlemeyle birlikte aylık 100 kWh elektrik tüketen bir konut abonesinin fatura tutarı 259,04 TL’ye yükseldi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, önümüzdeki dönemde yeni bir zam olup olmayacağına ilişkin soruya, “Öyle bir planımız yok. Destek bütçesinden bunu karşılamaya bundan sonra da devam edeceğiz” dedi.

4️⃣ Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 2025 yılının ilk çeyreğinde hava yolunu kullanan yolcu sayısının 45 milyon 175 bini aştığını açıkladı. Ramazan Bayramı tatilini kapsayan 28 Mart–6 Nisan tarihleri arasında ise havalimanlarında toplam 6,1 milyon yolcuya hizmet verildi. Bu dönemde birçok havalimanında 2025 yılına ait yolcu rekorları kırıldı. 6 Nisan Pazar günü, İstanbul Havalimanı’nda tek günde 258 bin 242 yolcuya hizmet verilerek yılın en yüksek günlük yolcu sayısına ulaşıldı. Aynı gün Esenboğa Havalimanı da 41 bin 577 yolcu ile kendi rekorunu kırdı.

Şirketler

1️⃣ Kontrolmatik Yönetim Kurulu Başkanı Sami Aslanhan, şirketin mevcut durumu ve geleceğe yönelik planları hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Aslanhan, yaşanabilecek gelişmeleri öngörerek yatırımları zamanında tamamladıklarını belirtti. Özellikle enerji depolama alanında faaliyet gösteren Pomega’nın, Çin ve Avrupa arasındaki coğrafyada tek fabrika konumunda olduğuna dikkat çekti. Ancak ABD’nin uygulamaya koyduğu tarifelerin, şirketin ihracat pazarlarını da etkileyeceğini vurguladı. Kontrolmatik’in ABD’de yatırım yapma planı olduğunu söyleyen Aslanhan, üretimi bu ülkede de gerçekleştirmeyi hedeflediklerini açıkladı. 2023 yılında yaklaşık 115 milyon dolar ihracat gerçekleştiren şirket, 2024 için bu rakamın 2,5 katı büyüklüğünde bir hedef belirledi. Aslanhan, önümüzdeki yıllarda bu rakamın daha da artırılacağını ve grup şirketleri özelinde yolun açık olduğunu ifade etti. Yeni tarifelerin, şirketin lehine sonuçlar doğurabileceğine de işaret etti.

2️⃣ Elite Naturel Gıda Yönetim Kurulu Başkan Vekili Çağrı Eşmekaya, şirketin dijitalleşme, yeni tesis yatırımları ve global pazarlardaki genişleme stratejilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Eşmekaya, şirketin online satış kanalında ciddi bir potansiyel gördüğünü belirtti. ABD başta olmak üzere Çin, Güney Kore, Orta Doğu ve Avrupa pazarlarında online satışlara yönelik yatırımların hız kazandığını ifade etti. Bu yatırımların 2025 yılının ikinci yarısından itibaren gelir etkisi yaratması bekleniyor. Sonbaharda devreye alınan yeni üretim tesislerinin, hasat dönemiyle birlikte tam kapasiteye ulaşacağını belirten Eşmekaya, özellikle yaş meyve ve sebze üretiminde eylül-ekim ayından itibaren ivmelenme beklediklerini söyledi. 2025 yılı genelinde bu yatırımların etkisinin görülmesi öngörülüyor.

3️⃣ MİA Teknoloji Yönetim Kurulu Başkan Vekili İhsan Ünal, şirketin 2024 yılı performansı, büyüme stratejileri ve yatırım planları hakkında CNBC-e’ye değerlendirmelerde bulundu. Ünal, 2024 yılının MİA Teknoloji için bilanço açısından oldukça iyi geçtiğini belirtti. Ancak şirketin büyüme ve kârlılık tarafında sergilediği güçlü performansın hisse fiyatına yansımadığını ifade etti. Bu nedenle hisse geri alımı konusunu ciddi şekilde gündeme aldıklarını, fiyatlarda olası bir geri çekilme halinde açıklama yapılacağını belirtti. Şirketin ihracat oranı şu anda %40 seviyesinde bulunuyor. Bu oranı daha yukarılara taşımak için çaba gösterdiklerini belirten Ünal, ABD’den yatırım aldıklarını, MENA bölgesinde devam eden projelerin öncelikleri olduğunu vurguladı. Ayrıca Afrika’da 1–2 büyük proje hedeflediklerini belirtti.