Volatilite yeniden

Orta Doğu'da tırmanan gerilim, küresel piyasaları yeniden jeopolitik risk fiyatlamalarına yönlendirdi. İsrail’in İran’a yönelik doğrudan saldırısı ve İran’ın misillemesiyle birlikte diplomasi masası dağılırken, karşılıklı saldırılar sürüyor. Brent petrol, arz kesintisi endişeleriyle %7 yükselerek Mart 2022'den bu yana en sert günlük sıçramayı kaydetti. Piyasalarda yön bulmak zorlaşırken, belirsizlik devam ediyor. Gözler hem Hürmüz hattında hem de Washington’un netleşmeyen pozisyonunda.

Okuma süresi: 6 dakika

Energy Digital Magazine

Makroekonomi-Jeopolitik-Yurtdışı

1️⃣ İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik doğrudan saldırısının ardından, İran bugüne kadarki en güçlü karşılığı vererek İsrail’e yüzlerce balistik füze fırlattı. Saldırılar Tel Aviv ve Kudüs dahil pek çok noktada patlamalara yol açarken, İsrail’in hava savunması kısmen etkili oldu. ABD saldırıların durdurulmasına destek verirken, piyasalarda sert fiyatlamalar görülüyor. Petrolde arz yönlü baskı endişeleriyle Mart 2022’den bu yana en yüksek günlük sıçramayı gördük. Brent petrol %7 yükseldi. İsrail’in operasyonlarında İran’ın üst düzey askeri komutanları hedef alındı. İran ise bu saldırıları bir varoluş meselesi olarak değerlendiriyor. Fordo ve İsfahan’daki nükleer tesisler de vurulurken, Tahran “misillemelerin süreceğini” açıkladı. Diplomasi askıya alınmış durumda ve G7 zirvesi artık tamamen bu krize odaklanmış halde. ABD Başkanı Trump sessizliğini korurken, Washington’un pozisyonu yeni tırmanmalar açısından belirleyici olacak.

2️⃣ Petrol konusunda değişik beklentiler var. Son 2 yılda yaşanan gerilimler arz kesintileri konusunda beklenenin olmadığını ve fiyatların stabilize olduğunu gösterse de şu anki kriz çok boyutlu ve belirsizlik hat safhada. Brent petrol haftayı %7 primle kapatırken, piyasa fiyatlamaları artık çok daha geniş bir senaryo aralığını yansıtıyor. Goldman Sachs, fiyatların kısa vadede 100 doları görebileceğini, ancak yıl sonunda 60 doların altına inmesini bekliyor. En büyük risk Hürmüz Boğazı’nın kapanması, ancak bu ihtimal düşük görülüyor. OPEC+’ın yedek kapasitesi ve arz fazlası beklentileri yükselişin kalıcılığını sınırlarken, Trump’ın İsrail’e destek mesajı, İran’ın atacağı adımların piyasalar üzerindeki belirleyici etkisini artırıyor.

3️⃣ İçeriye dönebiliriz. ForInvest Haber’in anketine katılan 27 ekonomist, Para Politikası Kurulu’nun 19 Haziran’daki toplantısında politika faizinin yüzde 46 seviyesinde sabit bırakılmasını bekliyor. 27 ekonomistin 23’ü faizin sabit kalacağını öngörürken, 4 ekonomist ise farklı oranlarda indirim bekliyor. 2025 sonu için medyan faiz tahmini yüzde 35 olurken, bu oran bir önceki ankette yüzde 33,50 seviyesindeydi. 2026 sonunda ise gösterge faizin yüzde 27,50’ye düşmesi bekleniyor. Anket katılımcıları yılın geri kalanında toplam 4 faiz indirimi bekliyor. 2025 sonu enflasyon tahmini yüzde 30,60’a yükselirken, 2026 sonu beklentisi yüzde 26,50 oldu.

4️⃣ Nisan ayında sanayi üretim endeksinde manşette yıllık bazda %3,3 artış görülse de, aylık bazda %3,1’lik daralma dikkat çekici. Buradaki ayrışmanın temelinde baz etkisi yatıyor. 2024’te imalat sanayinin ciddi daralma gösterdiği ayların ardından yıllık artış oranları doğal olarak güçlü kalıyor. Ancak 2025’in ilk çeyreği ve özellikle nisan verisi, sanayide ivme kaybının devam ettiğini gösteriyor. Aylık bazda üretim, imalat sanayi özelinde %3,4 daralırken; sermaye malı üretiminde %9,6, dayanıksız tüketim mallarında %3,0, dayanıklı tüketim mallarında %0,4 düşüş görüldü. Tek pozitif ayrışan kalem enerji üretimi oldu. Alt kırılımda ise özellikle bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerde %19,4’lük sert daralma dikkat çekiyor. Yüksek teknolojili üretimdeki %32,2’lik düşüş ise geçen ay savunma sanayinden gelen sipariş etkisinin bu ay ortadan kalkmasıyla oluştu.

5️⃣ ING’nin bu hafta yayınladığı Türkiye makro raporu, dezenflasyon sürecinin başarılı bir şekilde sürdüğünü aktarıyor. Mayıs ayında yıllık enflasyon baz etkisi ve fiyat baskılarındaki gevşemeyle %35,4’e kadar geriledi. ING, yılın geri kalanında yeni bir kur şoku, büyük ücret ayarlamaları gibi beklenmedik artışlar ve emtia fiyatlarında ani yükselişler yaşanmadığı sürece, enflasyonun %30’un altında kalmasını bekliyor. Rapora göre TCMB’nin önünde iki yol var: Faiz indirimi ile makro ihtiyati tedbirlerin korunması veya faiz yüksek tutulurken hacim kısıtlamalarının gevşetilmesi. Hangisinin öne çıkacağını 19 Haziran’daki PPK toplantısı belirleyecek.

6️⃣ ABD’de mayıs ayı enflasyon verisi beklentilerin altında kalırken, manşette %2,4’e yükseldi. Çekirdek enflasyon yıllıkta %2,8’e yükselse de, aylık veriler hem manşette hem çekirdekte bir önceki aya gerileme gösterdi. Özellikle barınma endeksi, manşetteki aylık artışın temel nedeni olmaya devam ediyor. Enerji fiyatlarının aylık bazda %1 düşmesi ise manşetteki artışı frenledi. İkinci el araçlar, yeni araçlar, uçak biletleri ve giyim tarafındaki gerilemeler çekirdek enflasyonu baskıladı.

7️⃣ ABD Hazinesi’nin 30 yıl vadeli tahvil ihracı, beklenenden güçlü talep görerek piyasada kısa vadeli bir rahatlama sağladı. %4,844 getiriyle sonuçlanan 22 milyar dolarlık ihale, piyasa faizinin altında kalırken, yatırımcıların uzun vadeli borçlanma kağıtlarına yönelik iştahının sürdüğüne işaret etti. Son haftalarda artan bütçe açıkları, gümrük tarifeleri ve Trump’ın mali politikaları nedeniyle oluşan talep düşüşü endişeleri bu ihaleyle şimdilik dağılmış olsa da, analistler uzun vadeli faizler üzerindeki yukarı yönlü baskının sürdüğüne dikkat çekiyor.

8️⃣ Avrupa Merkez Bankası’nın yayımladığı son rapora göre, merkez bankalarının rekor düzeyde altın alımı yapması ve fiyatların tarihi zirvelere ulaşması sonucunda, altın küresel resmi rezervlerde euro’yu geride bırakarak ABD dolarından sonra en büyük ikinci rezerv varlığı haline geldi. 2024 yılında merkez bankaları 1.000 tonun üzerinde altın alırken, bu miktar küresel üretimin beşte birine denk geldi ve toplam rezervler 36.000 tona ulaşarak 1960’ların ortasındaki Bretton Woods sonrası seviyelere yaklaştı.

9️⃣ ABD ve Çin, Londra’daki iki günlük görüşmelerde, nadir emtiaların akışını yeniden başlatmayı hedefleyen ve liderlerin onayını bekleyen bir çerçeve üzerinde anlaştı. Çin, nadir toprak metalleri sevkiyatını hızlandırmayı, ABD ise bazı ihracat kontrollerini hafifletmeyi vadetti. Ancak müzakereler Çin’in ABD ile olan büyük ticaret fazlası gibi temel sorunları çözmezken, yatırımcılar da Trump ve Xi’nin anlaşmayı onaylayıp uygulayacağı belirsizliğine odaklanıyor.

Sektörler

1️⃣ Artan jeopolitik riskler nedeniyle hava trafiğinde önlemler alındı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ile ilgili havayolu şirketlerinin koordinasyon içinde riskli hava sahalarının kullanılmaması yönünde uçuş rotalarını yeniden planladığını belirtti. Bu kapsamda, başta Türk Hava Yolları olmak üzere ilgili havayolu şirketleri, 16 Haziran’a kadar İran, Irak, Suriye ve Ürdün’e yönelik seferlerini iptal etti. Pegasus Hava Yolları ise İran seferlerini 19 Haziran’a kadar, Irak ve Ürdün seferlerini ise 16 Haziran günü dâhil olmak üzere durdurduğunu açıkladı. Ayrıca, olası riskler göz önünde bulundurularak Lübnan seferlerinin gün doğumundan sonra iniş yapacak şekilde planlandığı bildirildi.

2️⃣ Nisan ayında inşaat maliyet endeksinde yukarı yönlü bir seyir izlenmesine rağmen, artış oranlarının TÜFE’nin altında kalması dikkat çekiyor. Endeks genelinde aylık bazda %1,67, yıllık bazda ise %22,69’luk artış gerçekleşti. Alt kırılımlara baktığımızda, malzeme maliyetlerinin aylık bazda %2,01 ile daha yüksek seyrettiği, işçilik maliyetlerinin ise %1,07 arttığı görülüyor. Yıllık bazda ise işçilikteki artış %31,82 ile malzemenin (%18,00) oldukça üzerinde kaldı. Enflasyonun altında yükselen maliyetler, önümüzdeki dönemde konut stoğu artışı için uygun zemini hazırlıyor.

3️⃣ Savunma ihracatında yeni gelişmeler dikkat çekiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, yaptığı sosyal medya paylaşımında 48 adet milli muharip uçak KAAN’ın Endonezya’ya ihracatı için anlaşma sağlandığını açıkladı. Erdoğan, bu süreçte Endonezya’nın yerel kabiliyetlerinin de üretime entegre edileceğini belirtti. Anlaşmanın, Türkiye’nin savunma sanayindeki uluslararası rekabet gücünü güçlendireceğini ve sektöre yeni kaynak sağlayacağını vurgulayan Erdoğan, imzalanan sözleşmenin her iki ülke için de hayırlı olmasını diledi.

4️⃣ İstanbul Sanayi Odası’nın Mayıs ayı verilerine göre, Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi 51’e yükseldi. Böylece ihracat ikliminde iyileşme eğilimi üst üste 17’nci aya ulaştı. Endeksin 50 eşiğinin üzerinde kalması, ihracatçılar açısından talep koşullarının iyileştiğini teyit ediyor. Büyümenin coğrafi dağılımına bakarsak, ihracatımızın ikinci büyük pazarı olan ABD’de büyüme yeniden ivme kazandı. Avrupa’daki tablo ise karmaşık. İtalya, İspanya ve Hollanda gibi bazı ülkelerde büyüme sürerken, Almanya ve Fransa’da daralma devam etti. Bu tablo, ihracatçılarımızın Avrupa’da güçlü bir toparlanma görmeden genel ihracat artışında kalıcı bir rahatlama yaşamasını zorlaştırıyor.

Şirketler

1️⃣ Türk Hava Yolları’nın Mayıs 2025 trafik verilerine göre, yolcu sayısı yıllık bazda %5,1 artışla 7,6 milyona ulaşırken, dıştan dışa transfer yolcusu %11,2 artışla 2,8 milyona yükseldi. Yolcu doluluk oranı %81,1’e çıktı ve toplam arz edilen koltuk kilometre (AKK) %6 büyüyerek 22,6 milyar km oldu. Ocak–Mayıs döneminde ise toplam yolcu sayısı %3,7 artışla 34 milyona, kargo-posta hacmi ise %2,7 artışla 836,2 bin tona ulaştı. Filodaki uçak sayısı ise 484’e yükseldi.

2️⃣ Pegasus, Mayıs 2025’te toplam yolcu sayısını yıllık bazda %15 artırarak 3,62 milyona yükseltti. Doluluk oranı %87,5’ten %85,9’a geriledi. İç hat yolcu sayısı %10, dış hat yolcu sayısı ise %17 artarken, her iki segmentte de doluluk oranlarında hafif düşüş görüldü. Özellikle dış hatlarda kapasite artışı doluluk oranını 2,2 puan aşağı çekti.

3️⃣ TAV Havalimanları Mayıs 2025’te yolcu sayısının bir önceki yılın aynı ayına göre %3 artarak 10,2 milyona, Ocak-Mayıs toplamında ise %5 artışla 36,1 milyona çıktığını açıkladı. Şirket tarafından yapılan KAP açıklamasında, 2025’te Ankara dış hat yolcu sayısının 2024’e göre %7, İzmir’in %8 ve Almatı’nın da %8 üzerinde gerçekleştiği bilgisi paylaşıldı.

4️⃣ Link Bilgisayar Yönetim Kurulu Başkanı Şaban Geyik, Bloomberg HT yayınında yaptığı açıklamada ilk çeyreği başarılı geçirdiklerini ve bu performansı son yıllarda yapılan yatırımların bir sonucu olarak değerlendirdiklerini söyledi. 2025 yılı için belirlenen 1,1 milyar TL’lik ciro hedefine kararlı adımlarla ilerlediklerini belirten Geyik, temkinli ama güçlü bir büyüme anlayışıyla hareket ettiklerini ifade etti. Geyik, savunma ve güvenlik alanlarında koydukları hedeflere ulaşacaklarına inandıklarını da dile getirdi.

4️⃣ Suwen Pazarlama Direktörü Elif İsmailoğlu, CNBC-e yayınında yaptığı açıklamada yılın ilk 5 ayında tahminlerin üzerinde bir büyüme kaydettiklerini, yılın kalan döneminde de bu ivmenin devamını beklediklerini belirtti. 2025’in ilk 5 ayında e-ticaretin ciro içindeki payının %16,8’e yükseldiğini ifade eden İsmailoğlu, bu oranın geçen yıl %15,4 seviyesinde olduğunu hatırlattı. Aynı dönemde web sitesi trafiğinin de %14 arttığını belirten İsmailoğlu, yatırımların ve büyüme planlarının kesintisiz sürdüğünü dile getirdi.

5️⃣ Coca-Cola İçecek, bağlı ortaklığı Coca-Cola Satış Dağıtım A.Ş. hakkında Rekabet Kurulu’nun soruşturma başlattığını duyurdu. Rekabet Kurumu’nun internet sitesinde yapılan açıklamada, Coca-Cola’nın satış noktalarında rakiplerinin satışlarını engelleyen uygulamalar yaptığına dair şüpheler nedeniyle ön araştırma sonrası şirket hakkında soruşturma başlatıldığı belirtildi.