Enflasyonda olumlu sürpriz (Cumartesi Okumaları)

Yılbaşı haftası olması dolayısıyla sakin bir veri haftasını tamamlıyoruz. İçerideki en önemli veri enflasyon verisiydi. Beklentilerin oldukça altında gelen enflasyon verisi ocak ayı için faiz indirimi umutlarını artırdı. PMI tarafında zayıf seyir devam etse de son 8 ayın en yükseğine geldik. Anadolu Efes ve Rusya belirsizliği sürüyor.

Yılın ilk cumartesi okumalarına başlayalım.

Okuma süresi: 7 dakika 36 saniye.

Makroekonomi-Jeopolitik-Yurtdışı

1️⃣ Dün gece gelen sıcak haberde TCMB, kredi büyümesine bağlı olarak uygulanan zorunlu karşılık oranlarında değişikliğe gitti. Yapılan düzenlemeyle, yabancı para ticari kredilerde aylık büyüme sınırı %1,5’ten %1’e düşürüldü. Bu kararın arkasında muhtemelen YP kredilerinin büyümesinden duyulan rahatsızlık var. Son 1 yılda TL’nin reel olarak değerlenmesi yabancı kredilere olan talebi artırmıştı. TL ticari kredilerde ise daha önce %2 olan büyüme sınırı, KOBİ kredileri için %2,5’e çıkarıldı. Diğer ticari krediler için bu sınır %1,5 olarak belirlendi. TCMB ayrıca, KOBİ’lere sağlanan Türk lirası kredilerde, KOSGEB desteğiyle veya uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşlarından sağlanan kaynaklarla kullandırılan kredilerin, kredi büyüme sınırından muaf tutulmasına karar verdi. Merkez Bankası TL kredilerde de Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin daha zorlandığını görerek, onları rahatlatan bir karar almış oldu.

2️⃣ Dün açıklanan enflasyonla 2024 enflasyonunu da öğrenmiş olduk. TÜFE, aralık ayında %1,03 artış gösterirken, yıllık enflasyon %44,38 olarak gerçekleşti. Aylık beklenti altı gelen enflasyonla TCMB’nin %44 hedefi de tutmuş oldu. Kira zamları için önemli olan 12 aylık ortalamalara göre ise enflasyon artışı %58,51 oldu. Yani kiralarda maksimum bu oranda zam yapılabilecek. Bu arada aylık olarak gelen %1,03’lük oran Mayıs 2023’ten bu yana gelen en iyi veri oldu. 2024 yılı boyunca fiyatı en çok artan harcama grubu %91,64 ile eğitim oldu. Eğitimi, %69,03 ile konut ve %57,13 ile lokanta ve oteller grupları izledi. Ulaştırma ise %25,88 artışla yılın en düşük fiyat artışının yaşandığı harcama grubu oldu. Aralık ayında ise aylık bazda en yüksek fiyat artışı %2,78 ile ev eşyası grubunda gerçekleşti. Ev eşyasını %1,82 ile haberleşme ve %1,71 ile konut grupları takip etti.

3️⃣ PMI verileri son 8 ayın en yükseğinde geldi. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) açıkladığı Türkiye İmalat PMI aralık ayında 49,1 olarak kaydedildi. Kasım ayında 48,3 olan PMI, eşik değer olan 50’nin altında kalarak sektörün daralma dönemini sürdürdüğünü gösterse de, yavaşlamanın ılımlı bir seviyeye gerilediğini işaret etti. Talepteki nispi iyileşme sinyalleriyle birlikte, üretimdeki düşüş dokuz aylık dönemin en düşük seviyesine geriledi. Ancak yeni siparişlerdeki yavaşlama devam etti. Yeni siparişler, talep baskısı nedeniyle halen zayıf bir görünüm sergilese de, nisan ayından bu yana en düşük hızda gerileme kaydedildi. İSO Türkiye Sektörel PMI raporuna göre, kasım ayında izlenen 10 sektörden 9’u üretimini yavaşlatırken, aralıkta bu sayı 7’ye indi. Üretimde en sert düşüş, giyim ve deri ürünleri sektöründe gerçekleşti. Kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri ile gıda sektörlerinde üretim artışı devam etti. Yeni siparişlerde artış yalnızca bu iki sektörde gözlemlenirken, diğer sektörlerde, özellikle ana metal sanayi başta olmak üzere daralma sürdü. İstihdam artışı, gıda imalatçıları ile makine ve metal ürünleri sektörlerinde kaydedildi. Giyim ve deri ürünleri sektöründe ise çalışan sayılarında belirgin bir azalma görüldü.

4️⃣  Caixin ve S&P Global tarafından yayımlanan verilere göre, Çin'in Caixin İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), kasım ayındaki 51,5 seviyesinden aralık ayında 50,5'e geriledi. PMI verisi 50 seviyesinin üzerinde kalarak imalat sektöründe genişlemenin sürdüğünü gösterse de, ekonomistlerin medyan tahmini olan 51,7'nin altında kaldı. Caixin Insight Group Kıdemli Ekonomisti Wang Zhe, "Denizaşırı ekonomik ortam ve küresel ticaretin yarattığı belirsizlikler, ihracat talebi üzerinde baskı oluşturdu." dedi. Bloomberg Ekonomisti Chang Shu, Çin ekonomisindeki yavaşlamanın boyutunu resmi anketlerle farklı seviyelerde gösterse de, deflasyonist baskılar konusunda uyumlu sonuçlar verdiğini belirtti. Chang Shu, “Her iki anket de fiyatların düşmeye devam ettiğini ve bunun politika desteğinin sürmesi gerektiğini vurguladığını” söyledi. Çin ekonomisinin toparlanması için hükümetin daha fazla mali teşvik sunmasını beklediklerini ifade eden Shu, 2025’in ilk çeyreğinde politika faizinde 10 baz puan, zorunlu karşılık oranında ise 25 baz puanlık indirim öngördüklerini dile getirdi.

5️⃣ S&P Global’in açıkladığı verilere göre, Euro Bölgesi’nin imalat sanayi PMI, Aralık ayında 45,1 puana gerileyerek son üç ayın en düşük seviyesini gördü. Bu düşüş, kasım ayında kaydedilen 45,2 puanın da altına inerek bölgedeki imalat sektöründe devam eden zayıflamayı işaret etti.Euro Bölgesi’nde imalat sanayi PMI, 2022 yılının ortalarından bu yana 50 puanın altında seyrediyor. Bu durum, bölgenin imalat sektöründe daralma eğiliminin kalıcı hale geldiğini gösteriyor. İngiltere’de imalat sanayi, Aralık ayında daralmaya devam ederek son 11 ayın en düşük seviyesine geriledi. S&P Global tarafından açıklanan Aralık 2024 imalat PMI verisi 47 puan olarak gerçekleşti ve büyüme eşiği olan 50 puanın oldukça altında kaldı. Kasım ayında PMI değeri 48 puan olarak ölçülmüştü. Almanya’da da imalat sektörü, 2024 yılını üretim ve siparişlerdeki gerilemeler nedeniyle küçülerek kapattı. S&P Global ve Hamburg Ticaret Bankası (HCOB) tarafından hazırlanan Aralık 2024 imalat sanayi PMI verisi 42,5 puana geriledi. Bu seviye, son üç ayın en düşük seviyesine işaret ediyor.

6️⃣ Euro bölgesinden bahsetmişken, faiz indirimlerine rağmen büyümeyen kredilere ayrı bir parantez açmak lazım. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) yayımladığı Kasım 2024 şirket ve tüketici kredileri verilerine göre, bölgedeki kredi büyümesi yavaşlamaya devam etti. Yıllık bazda Ekim 2024’te %1,2 büyüyen şirket kredileri, Kasım ayında %1 artış kaydetti. Tüketici kredileri ise 2023’ün aynı dönemine kıyasla %0,9 oranında arttı. ECB’nin bir sonraki faiz toplantısı 30 Ocak’ta. Bankanın üst düzey yetkilileri son dönemde yaptıkları açıklamalarda, enflasyon risklerinin azalması ve ekonomik aktivitenin zayıf kalması nedeniyle 2025’te daha fazla faiz indirimi sinyali veriyor.

7️⃣ 2025 yılında Türkiye'nin kredi notuna ilişkin değerlendirmelerde bulunacak kredi derecelendirme kuruluşlarının takvimleri belli oldu. Moody's, Türkiye'ye ilişkin ilk değerlendirmesini 24 Ocak 2025'te, ikinci değerlendirmesini ise 25 Temmuz 2025'te gerçekleştirecek. Moody's, 2025 yılında Türkiye'yi değerlendireceği ilk ülke olarak belirledi. Moody's ve Fitch'in değerlendirme tarihleri dikkat çekici bir şekilde çakışıyor. Fitch, Türkiye için planladığı ilk raporunu 31 Ocak 2025’te yayımlayacak. İkinci rapor tarihi ise Moody's ile aynı gün olan 25 Temmuz 2025 olarak belirlendi. Bir diğer uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu olan S&P Global de 2025 yılı değerlendirme takvimini duyurdu. S&P Global, Türkiye’ye ilişkin ilk değerlendirmesini 25 Nisan’da, ikinci değerlendirmesini ise 17 Ekim’de gerçekleştirecek.

Sektörler

1️⃣ İhracatta rekor bir seneyi daha tamamlıyoruz. Genel Ticaret Sistemi'ne (GTS) göre, ihracat yıl genelinde %2,5 artarak 261 milyar 925 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde ithalat %4,9 düşüşle 344 milyar 85 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu sonuçlar, dış ticaret hacminin %1,9 azalarak 606 milyar 10 milyon dolara gerilediğini gösterdi. Dış ticaret açığı ise 2024’te %22,7 düşüşle 82 milyar 160 milyon dolar seviyesine indi. İhracatın ithalatı karşılama oranı da %76,1 oldu. Aralık ayında en fazla ihracat, 11 milyar 107 milyon dolarla ham madde (ara mallar) grubunda gerçekleşti. Bunu, 8 milyar 398 milyon dolarla tüketim malları ve 3 milyar 493 milyon dolarla yatırım (sermaye) malları takip etti. Aralık 2024’te en çok ihracat yapılan ülke 1 milyar 645 milyon dolarla Almanya oldu. Almanya’yı ABD (1 milyar 496 milyon dolar) ve İngiltere (1 milyar 358 milyon dolar) takip etti. İlk 10 ülkenin toplam ihracat içindeki payı %46,5 olarak hesaplandı.

2️⃣ Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) verilerine göre, altı ana ürün grubunda (buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, fırın, derin dondurucu, kurutucu) iç satışlar kasım ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7 artarak 795 bin 997 adede ulaştı. Ancak ihracatta aynı dönemde yüzde 11 düşüş yaşandı ve 1,87 milyon adet seviyesine geriledi. 2024’ün ocak-kasım dönemine bakıldığında, iç satışlar yüzde 7 artışla 9,56 milyon adede çıkarken, ihracat yüzde 3 düşüşle 20,7 milyon adede düştü. Üretim tarafında ise kasım ayında yüzde 10’luk bir düşüş yaşanarak 2,57 milyon adet üretildi. Ocak-kasım döneminde toplam üretim yüzde 2 düşüşle 29,69 milyon adet oldu TÜRKBESD Başkanı Gökhan Sığın, kasım ayı verilerinin iç pazardaki canlılığın devam ettiğini gösterdiğini, ancak küresel zorlukların ihracat ve üretim üzerinde baskı yarattığını ifade etti. Sığın, "Sektör olarak verimliliği artırmaya ve maliyetleri kontrol altında tutmaya yönelik çabalarımız devam ediyor. Ancak küresel rekabet gücümüzü korumak ve büyüme ivmemizi sürdürmek için gerekli önlemlerin alınması büyük önem taşıyor" dedi.

3️⃣ Rusya’nın, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatını durdurduğunu açıklaması, Avrupa’nın enerji arz güvenliği ve yeni rota arayışlarını gündeme taşıdı. Bu gelişme, Türkiye’nin Rus gazı için alternatif bir güzergah olabileceği ihtimalini tartışmaya açtı. Enerji uzmanı ve eski BOTAŞ Gaz Alımı Daire Başkanı Ali Arif Aktürk, “TürkAkım 2 hattı halihazırda tam kapasite çalışıyor. Ukrayna’daki miktarı Türkiye üzerinden ikame etmenin imkanı yok." dedi. Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatının durması, doğal gaz kontratında yukarı yönlü baskıyı tetikledi. Avrupa'nın en derin doğalgaz ticaret merkezi olan Hollanda merkezli TTF konratı 50 Euro’nun üstünü gördü. Avrupa Birliği’ndeki doğalgaz depolarının doluluk oranı %72 seviyesinde. Bu oran, savaş öncesi ortalamalara göre iyi olsa da savaş sonrası Avrupa’nın hedeflerine oranla düşük.

4️⃣ Bloomberg News’in haberine göre, Türkiye Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankaların üst düzey yönetim kademelerine süre sınırı getiren bir taslak üzerinde çalışıyor. Taslağa göre, banka yönetiminde görev süreleri CEO ve yardımcıları için en fazla 10 sene ile; şube müdürleri içinse 4 yıl ile sınırlandırılacak. Eğer taslak yasalaşırsa, bankalar için uyum süreci Haziran 2025’te başlayacak. Taslağın nihai şekli, bankalardan gelecek geri bildirimlere göre belirlenecek.

5️⃣ Takasbank Çek Takas Sistemi’ne göre, aralık ayında karşılıksız çek sayısı ve tutarında ciddi artış var. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, bir önceki ay 11.480 olan karşılıksız çek adedi, aralıkta %115,4 artışla 24.729’a yükseldi. Aynı dönemde karşılıksız çeklerin toplam tutarı ise 8,24 milyar TL’den 17,39 milyar TL’ye çıktı. Aralık ayında karşılıksız çek tutarının toplam ibraz edilen çek tutarına oranı %2,7 oldu. Bu oran, 2019 Eylül’den bu yana görülen en yüksek seviye.

Şirketler

1️⃣ Anadolu Efes ve Anadolu Grubu hisseleri, Rusya’dan gelen haberlerle geçtiğimiz hafta oldukça kötü bir hafta geçirdi. Anadolu Efes hisseleri haftalık olarak %25,76 değer kaybederken, 2001 krizinden bu yana en kötü haftasını geçirdi. Anadolu Efes’i konsolide eden Anadolu Grubu da %13,44 değer kaybederek 328,50 TL’ye kadar geri çekildi. Bu düşüşün temelinde, Rusya Devlet Başkanı Putin’in aldığı karar yer alıyor. Putin’in yayımladığı başkanlık kararnamesiyle, Anheuser-Busch InBev (AB InBev) ile Anadolu Efes’in Rusya’daki ortak girişiminin kontrolü, yerel bir şirket olan Vmeste Grubu’na geçici olarak devredildi. AB InBev ve Anadolu Efes, daha önce yapılan anlaşmaya göre birbirlerinin Rusya ve Ukrayna iş kollarındaki hisselerini devralmayı planlıyordu. Bu anlaşma sonucunda Anadolu Efes, Rusya’daki ortak girişimde tek hissedar olmayı hedefliyordu.

2️⃣ Yılbaşı haftası olduğu için şirket röportajlarının az olduğu bir haftayı geride bırakıyoruz. Orge Enerji YKB Nevhan Gündüz, CNBC-e ekranlarında şirketin 2025 yılına dair beklentilerini açıkladı. Gündüz, “2024’te işlerimizi büyütmeye çalıştık ve bunu başardık. Yılı beklentilerimize paralel bir tabloyla bitirdik. 2025’in daha iyi olmasını umut ediyoruz. Yeni yıla büyük bir backlog ile girdik” dedi. Gündüz, şirketin direncini artıran önemli bir detay olarak alınan işlerin %72’sinin yabancı para kontratlı olduğunu vurguladı. “Bu, bize dirençli bir şirket olma fırsatı tanıyor ve ilerleyişimizde dengeli bir verimlilik yaratıyor. Elimizde çok ciddi tutarda devam eden iş potansiyeli var. Metro tarafında imzaladığımız en büyük kontratı başardık. Doğal gaz altyapısında TANAP’tan iş aldık ve İstanbul Havalimanı’nda önemli bir ihale kazandık” ifadelerini kullandı. Gündüz, şirketin yeni yatırımlarından biri olan elektrikli araç şarj istasyonları konusunda, “1,5 yıldır yatırım sürecindeydik. İlk defa bu çeyrekten itibaren gelir elde etmeye başlayacağız” ifadelerini kullandı.