İyileşen jeopolitik tansiyon

12 Mayıs Pazartesi gününden herkese iyi haftalar. Fintables Bülten’e hoş geldiniz.

☑ Ukrayna ve Rusya, iki yıl sonra ilk kez İstanbul’da doğrudan müzakere masasına oturmaya hazırlanıyor. Görüşme öncesi ateşkes beklentisi sürerken, ABD ve Türkiye sürece aktif şekilde dahil oldu.

☑ Cenevre’deki ABD-Çin ticaret görüşmeleri sonrası yapılan “önemli ilerleme” açıklamaları, taraflar arasında yeniden başlayan ticaret savaşının kontrol altına alınabileceğine dair ilk ciddi işaret olarak değerlendiriliyor.

☑ Hindistan ile Pakistan arasında Pahalgam saldırısı sonrası tırmanan gerilim, Trump’ın aracılığıyla sağlanan ateşkesle şimdilik sona erdi. Ancak sahadaki yıkıcı güç kullanımı ve çözülmemiş yapısal sorunlar nedeniyle bu ateşkes, kalıcı bir çözüme değil; geçici bir duraklamaya işaret ediyor.

Okuma süresi: 3 dakika 40 saniye.

Ajanda

1️⃣ Türkiye İstatistik Kurumu, mart ayı ciro, inşaat maliyet ve ticaret satış hacim endekslerini açıklayacak.

2️⃣ Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ev sahipliğinde Türkiye-Ürdün-Suriye Dışişleri Bakanları Toplantısı yapılacak.

3️⃣ Bugün ilk çeyrek finansallarının açıklanması için son gün. 200’den fazla şirketin finansal tablolarını açıklaması bekleniyor.

İstanbul

Bu haftanın en çarpıcı gelişmesi, iki yılı aşkın süredir süren Ukrayna-Rusya savaşında ilk kez tarafların yeniden doğrudan görüşme masasına oturmaya hazırlanması. Putin’in 15 Mayıs’ta İstanbul’da müzakerelere başlanması yönündeki teklifi, Zelenski tarafından kabul edildi. Görüşmenin perşembe günü İstanbul’da yapılması bekleniyor. Bu, hem Türkiye diplomasisi açısından hem de çatışmaların bölgesel etkileri bakımından kritik bir kırılma olabilir. Putin, ‘ön koşulsuz’ bir şekilde müzakereye hazır olduklarını açıklarken, Ukrayna’yı ateşkesi bozmakla suçladı. Öte yandan Kiev tarafı, Pazartesi günü tam ateşkesin başlamasını beklediklerini ifade etti. Yani, müzakerelerin zemini ancak gerçek bir sükûnet sağlanırsa oluşabilecek.

Bu gelişmeye ABD Başkanı Trump da hızlıca dahil oldu. Trump, Zelenski’nin teklifi ‘derhal kabul etmesi gerektiğini’ söylerken, süreci kendi liderliğinde şekillendirmek istediğini net biçimde ortaya koydu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise taraflarla eş zamanlı diplomatik temas yürütüyor. Macron’la Avrupa cephesini yokladıktan sonra Putin’le görüştü ve Türkiye’nin müzakere sürecine ev sahipliği yapma isteğini yineledi. Özellikle Batılı liderlerin, masaya oturulmadan önce Rusya’dan ‘koşulsuz ateşkes’ beklentisini dile getirmesi, müzakerelerin kolay geçmeyeceğini gösteriyor.

Cenevre

Cenevre’de gerçekleşen ABD-Çin ticaret görüşmeleri sonrası yapılan açıklamalar, yalnızca diplomatik bir yumuşama sinyali değil, aynı zamanda küresel ekonomi açısından önemli yapısal etkiler barındırıyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent’in ‘önemli ilerleme’ ifadesi, iki ülke arasında son dönemde yeniden alevlenen ticaret savaşının kontrol altına alınabileceğine yönelik ilk somut işaret olarak okunuyor. Hatırlatmak gerekirse, ABD yönetimi kısa süre önce Çin menşeli ürünlere %145 oranında gümrük vergisi getirmiş, Pekin ise %125’lik karşı tarife ile yanıt vermişti. Bu hamleler özellikle yarı iletkenler, bataryalar, elektrikli araçlar ve nadir toprak elementleri gibi stratejik sektörlerde tedarik zinciri risklerini artırmıştı.

Bessent’in açıklamalarında dikkat çeken unsur, “görüşmelerin verimli geçtiği” ifadesiyle birlikte detayların ertesi gün açıklanacağına dair vurgusu. Bu, henüz kamuoyuna sunulmayan ancak üzerinde uzlaşı sağlanmış olabilecek bazı maddelerin varlığına işaret ediyor olabilir. ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer’in “beklenenden daha az yapısal fark” bulunduğunu belirtmesi ise, özellikle tarife dışı engeller ve teknoloji transferi gibi başlıklarda teknik yakınlaşmanın mümkün olduğunu düşündürüyor.

Keşmir

Hindistan ile Pakistan arasında 22 Nisan’da Pahalgam bölgesinde düzenlenen ve 26 kişinin hayatını kaybettiği saldırının ardından başlayan çatışmalar, bir haftalık tırmanıştan sonra ateşkesle sonuçlandı. ABD Başkanı Donald Trump’ın aracılığıyla sağlanan “tam ve derhal geçerli” ateşkes, bölgedeki tansiyonu şimdilik düşürse de diplomatik yankıları sürüyor. Trump, ateşkesi Truth Social üzerinden duyurarak süreci başarı hanesine yazmaya çalışırken, Hindistan tarafı bu açıklamadan rahatsız oldu. Yeni Delhi, sürecin ABD aracılığıyla değil, doğrudan yürütüldüğünü vurguladı. Başbakan Modi sessiz kalmayı tercih ederken, sadece Dışişleri Sekreteri basına kısa bir bilgilendirme yaptı.

Pakistan’da ise tam tersi bir atmosfer hakim. Başbakan Şahbaz Şerif, ateşkesi ‘tarihi zafer’ olarak nitelendirdi ve ABD, Suudi Arabistan ve Çin’e teşekkür ederek diplomatik kazanımı ön plana çıkardı. Sahada yaşananlar ise daha derin bir kırılmaya işaret etti. Dronlar, seyir füzeleri ve Çin yapımı savaş uçaklarının yoğun kullanımı, çatışmanın teknoloji düzeyinde daha tehlikeli bir eşiğe ulaştığını gösterdi. Her ne kadar ateşkes sağlanmış olsa da, taraflar arasındaki temel sorunlar—özellikle su paylaşımı ve sınır güvenliği gibi başlıklar—çözülmüş değil. Bu nedenle siyaset bilimciler, bu ateşkesi bir çözüm değil; sadece bir ara dönem olarak görüyor.

Atıştırmalıklar

🛏️ Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, otellerin doluluk oranı Mart ayında yüzde 26,79’a gerileyerek pandemi sonrası en düşük seviyeye indi. Bu oran, Mayıs 2021’den sonraki en zayıf doluluk olarak kaydedildi. Geceleme sayısı geçen yıla göre yaklaşık 1,3 milyon azalarak 8,16 milyon olurken, ziyaretçi sayısı da yüzde 11 düşüşle 2,99 milyona geriledi. Yılın ilk üç ayında Türkiye’ye gelen toplam ziyaretçi sayısı ise geçen yıla göre yüzde 2,5 azalışla 8,8 milyon oldu.

🏦 TCMB Başkanı Fatih Karahan, Boğaziçi Üniversitesi Finans Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, mart ayında yaşanan piyasa oynaklığına karşı proaktif adımlar atıldığını ve para politikasında sıkı duruşun süreceğini vurguladı. Enflasyon göstergelerinin %30’un biraz üzerinde seyrettiğini ve maliyet baskılarının hafiflediğini söyleyen Karahan, buna rağmen beklentilerin hala hedef patikanın üzerinde olduğunu ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para politikasının süreceğini ifade etti.

🚗 BYD Türkiye Genel Müdürü Ergun, otomotiv sektörüne ve markanın performansına dair yaptığı değerlendirmede, nisan ayında Türkiye otomotiv pazarının 105 bin satışla tüm zamanların en iyi nisan verisine ulaştığını, elektrikli ve şarj edilebilir hibrit araçlara olan yoğun ilginin bu büyümede belirleyici olduğunu belirtti. İlk dört ayda 13.608 adet satışla 2025’in en hızlı büyüyen markası olduklarını aktardı.