Rüzgar şimdilik duruldu
16 Mayıs Cuma gününden herkese günaydınlar, Fintables Bülten’e hoş geldiniz.
☑ Haftaya güçlü başlayan Borsa İstanbul, jeopolitik belirsizlikler ve yaklaşan tatil nedeniyle artan temkinli duruşla haftanın sonuna doğru satış baskısına teslim oldu.
☑ Nisan ayında faiz dışı fazla sayesinde bütçe açığında sınırlı bir iyileşme görülse de faiz giderlerinin hızla artması ve bütçe hedefinin yarısına şimdiden ulaşılması; maliye politikasında daha sıkı bir duruş ihtiyacını yeniden gündeme taşıyor.
☑ Zelenskiy, Ankara’daki Erdoğan görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, İstanbul’daki müzakerelere Ukrayna’nın hazır olduğunu yineledi. Koşulsuz ateşkesi barışın ön şartı olarak sunan Zelenskiy, Putin’in doğrudan görüşmeye hazır olduğunu ilan etmesine rağmen Türkiye’ye gelmemesini eleştirdi.
☑ ABD Başkanı Trump, Doha’daki açıklamasında Cuma günü Türkiye’yi ziyaret edebileceğini belirtti. Putin’in barış görüşmelerine katılmama kararı alması sonrası lider düzeyinde görüşme beklentilerini düşürüyor.
Okuma süresi: 4 dakika 21 saniye.
Ajanda
1️⃣ TÜİK, nisan ayı motorlu kara taşıtları ve konut satış istatistiklerini, bu yılın ilk çeyreğine ilişkin iş gücü istatistiklerini açıklayacak.
2️⃣ TCMB, mart ayına ilişkin özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcu, mayıs ayına ilişkin piyasa katılımcıları anketi ve ilk çeyreğe ilişkin ticari gayrimenkul fiyat endeksini açıklayacak.
3️⃣ Türkiye’nin ev sahipliğinde düzenlenecek İstanbul barış müzakereleri kapsamında Türk, ABD, Rus ve Ukraynalı heyetler farklı formatlarda görüşmeler gerçekleştirecek.
Piyasalar
Borsa İstanbul, küresel piyasalardaki risk iştah artışının da etkisiyle haftaya güçlü bir başlangıç yapmış olsa da haftanın sonuna yaklaşırken ivme belirgin şekilde zayıfladı. Özellikle dün düüşük işlem hacmiyle yaşanan günlük değer kayıp dikkat çekti. Son işlem gününde endeks 160 puan (%1,65) düşüşle 9541 puana gerilerken, 137 milyar TL’lik işlem hacmi görüldü. Gün içerisinde yukarı yönlü denemeler olsa da, Rusya-Ukrayna barış görüşmelerine ilişkin belirsizliklerin artması, müzakere heyetlerinden sonuç alınamaması ve lider düzeyindeki temasların zayıf kalması satış baskısını artırdı. Özellikle bankacılık hisseleri öncülüğünde genele yayılmış bir satış dalgası gözlemledik.
Zelenski’nin Ankara ziyareti ve Erdoğan ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından yaptığı açıklamalarda doğrudan müzakerelere destek verilmesi olumlu bir çaba olarak görülse de, Rus tarafının üst düzey katılım göstermemesi piyasadaki beklentileri zayıflattı. Ayrıca, hafta sonu riskinin alınmak istenmemesi ve 19 Mayıs’ın tatil olması kaynaklı faiz ödenmek istenmemesi gibi sebeplerle satışların derinleştiğini görüyoruz. Döviz ve tahvil tarafında belirgin bir hareketlilik yok.
Merkezi Yönetim Bütçesi
Nisan ayı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmelerini öğrendik. Aylık bazda bütçe açığı 174,7 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu, geçen yılın aynı ayına göre %1,8’lik sınırlı bir azalmaya işaret ediyor. Ancak bu iyileşme büyük ölçüde teknik bir nedenden, yani faiz dışı bütçe dengesinin fazla vermesinden kaynaklanıyor. Faiz dışı denge Nisan’da 85,9 milyar TL fazla verdi. Oysa geçen yıl aynı dönemde 63,8 milyar TL açık verilmişti. Bu gelişmede belirleyici olan unsur, faiz giderlerindeki artış. Nisan ayında 260 milyar TL’ye ulaşan faiz harcamaları, 2025 yılının ilk çeyreğindeki aylık ortalamanın oldukça üzerinde gerçekleşti. Nitekim Nisan ayında faiz giderleri, toplam bütçe harcamalarının %23’ünü oluşturdu.
Vergi gelirleri tarafında yıllık bazda %61,4’lük güçlü bir artış yaşandı. Toplam vergi gelirleri 787,4 milyar TL ile bütçe gelirlerinin %82’sini oluşturdu. En büyük katkıyı, yıllık %112,9 oranında artan gelir vergisi sağladı. Bu artışta ücret artışlarının yanı sıra artan stopaj gelirlerinin etkisi belirleyici oldu. Vergi dışı gelirler ise %42 artarak 170 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Bu kalemdeki artış büyük ölçüde kamu iktisadi teşebbüslerinden (KİT) elde edilen kâr payları ve iştirak gelirlerinden kaynaklandı. Bu gelirler, faiz dışı açık üzerinde sınırlayıcı bir etki yarattı. Öte yandan faiz gelirlerinde yaşanan yıllık %72’lik düşüş, bu alt kalemden gelen katkının zayıfladığını gösteriyor. Sonuç olarak, 2025 yılı bütçesinde belirlenen hedefin ilk dört ayda %45,9’unun gerçekleşmiş olması, yılın geri kalanında mali disiplinin sıkılaştırılması gerekliliğini gündeme getiriyor.
Rusya-Ukrayna
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Ankara’da yaptığı yaklaşık 3 saatlik görüşmenin ardından önemli mesajlar verdi. İstanbul’daki barış görüşmeleri için Ukrayna’nın heyet göndereceğini doğrulayan Zelenskiy, Rusya tarafını ciddiyetsizlikle suçladı ve Moskova’nın ateşkese niyetli olmadığını söyledi. Zelenskiy, barış için ilk ve öncelikli şartın koşulsuz ateşkes olduğunu vurgularken, bu konuda müzakereye hazır olduklarını dile getirdi. Ancak Rusya’nın samimi olmadığını savunarak, İstanbul’daki müzakerelere karar alıcı düzeyde temsilci göndermemesini eleştirdi.
Putin’in doğrudan görüşmeye hazır olduğunu medya üzerinden duyurduğunu, kendisinin hemen Türkiye’ye geldiğini ancak Putin’in gelmediğini belirtti. Müzakerelerin kolay olmadığını ancak adil barışın temel alınması gerektiğini ifade eden Zelenskiy, “Ukrayna’nın güvenliği BM normlarına uygun olmalı, toprak bütünlüğü korunmalı” dedi. İstanbul’daki görüşmelerin başarısız olması halinde daha kapsamlı uluslararası yaptırımlar gerektiğini savundu. Rusya’nın şu aşamada savaşın bitmesini istemediğini açık şekilde gösterdiğini belirten Zelenskiy, özellikle ABD tarafından yeni bir yaptırım paketi üzerinde çalışıldığını ve uluslararası baskının artırılması gerektiğini vurguladı.
Atıştırmalıklar
🤝 ABD Başkanı Donald Trump, Katar’ın başkenti Doha’da düzenlediği basın toplantısında Türkiye’ye sürpriz bir ziyaret yapabileceğini açıkladı. “Uygun olması durumunda Cuma günü Türkiye’ye gidebilirim” diyen Trump, bu ziyareti daha önce planlamadığını da vurguladı. Trump daha önce, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in İstanbul’daki barış görüşmelerine katılması halinde kendisinin de Türkiye’ye gelebileceğini belirtmişti. Ancak Kremlin, Putin’in katılmama kararı aldığını ve görüşmelere düşük profilli bir heyet gönderileceğini duyurdu.
💵 9 Mayıs haftasında yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatları 0,4 milyar dolar azaldı. Gerçek kişilerin fiyat etkisinden arındırılmış döviz talebinde düşüş sürüyor. Aynı hafta yabancı yatırımcılar 1 milyar doların üzerinde giriş yaptı. Yurt dışı yerleşikler 9 Mayıs haftasında 934 milyon dolar DİBS, 102 milyon dolar hisse senedi aldılar. Böylece 2023 Haziran’dan bu yana yurtiçi piyasalara toplam giriş 13,6 milyar dolara ulaştı. DİBS’te yabancı payı hâlâ düşük (%5,7) olsa da son dönemde ilgi artışı var. TL varlıklara ilginin yeniden canlandığı görülüyor ancak sürdürülebilirliği küresel koşullara ve rezervlerin gelişimine bağlı.
📊 Nisan ayında ABD üretici fiyat endeksi (ÜFE) aylık bazda %0,5 gerileyerek beklentilerin (%+0,2) aksine sert bir düşüş gösterdi. Bu, pandemi sonrası en keskin aylık daralma olarak kayda geçti. Ana etken, hizmet fiyatlarındaki %0,7’lik gerileme; özellikle ticaret hizmetleri marjlarındaki %1,6’lık düşüş firmaların maliyet artışını fiyatlara yansıtamadığını ortaya koyuyor. Mal fiyatları yatay seyrederken, gıda ve enerji maliyetlerindeki düşüş baskıyı sınırladı. Yıllık ÜFE %2,4 ile Eylül 2024’ten bu yana en düşük seviyeye indi ve dezenflasyon sürecine dair umutları güçlendirdi. ABD’de işsizlik maaşı başvuruları, 229 bin ile beklentilere uyumlu gerçekleşti.
✈️ ABD Başkanı Donald Trump, Orta Doğu turu kapsamında Katar’da yaptığı açıklamalarda savunma alanında önemli anlaşmalar ve yatırım hedefleri duyurdu. Katar ile 42 milyar dolarlık savunma tedarik anlaşmasına varıldığını açıklayan Trump, bu kapsamda THAAD balistik füze savunma sistemleri, havada ikmal uçakları ve MQ-9B Skyguardian tipi insansız hava araçlarının satışının gerçekleştirileceğini söyledi. Katar’daki el-Udeid Amerikan Üssü’nü ziyaret eden Trump, üssün genişletilmesi için Katar’ın 10 milyar dolarlık yatırım yapacağını da açıkladı. Bu adımı, iki ülke arasında artan askeri işbirliğinin bir göstergesi olarak değerlendirdi.