Sektörel Görünüm - Ocak 2025 Enerji Bülteni

✦ Aralık ayında Türkiye’nin toplam elektrik tüketimi 29.988.509 MWh olarak kaydedildi ve Aralık 2023 dönemine kıyasla %7,84 artış gösterdi. Günlük ortalama elektrik tüketiminde ise bir önceki aya göre %5,56’lık yükseliş yaşandı.

✧ Ağustos, eylül ve ekim aylarında elektrik tüketimindeki yıllık artış oranları ortalama %2,53 ile oldukça düşük seviyelerde kalmıştı. Ancak kasım ve aralık aylarında bu artış oranlarının %7’nin üzerine çıkması dikkat çekmekte. Bu artışta geçtiğimiz seneye kıyasla daha düşük seyreden hava sıcaklıklarının, ısıtma ihtiyacını artırmasının etkili olduğu düşünülebilir. Ayrıca sanayi sektöründe gözlemlenen dipten toparlanma emarelerinin de elektrik tüketimini yukarı çektiği değerlendirilebilir.

✦ Elektrik fiyatları ise tüketimde yaşanan büyümeye karşın düşük seviyelerde seyretmeye devam ediyor. Piyasa takas fiyatı aralık ayında ortalama 70,14 USD olarak kaydedilerek geçtiğimiz seneye kıyasla %1,93, kasım ayına kıyasla %2,18 düştü. Ortalama PTF Kasım 2024’te 71,70, Aralık 2023’te 71,52 USD seviyesindeydi.

✦ Kasım ayının ardından aralık ayında da yenilenebilir enerji üretimindeki düşüş devam etti. 2023’ün Aralık ayında yenilenebilir enerjinin toplam üretimdeki payı %43,44’ken geçtiğimiz ay bu oran %34,25’e geriledi. Türkiye’nin kurak bir dönemden geçiyor olması özellikle hidroelektrik santrallerinin üretiminde belirgin bir düşüşe neden oldu. Aralık ayında hidroelektrik santralleri toplamda 4,4 milyon MWh üretim gerçekleştirerek 2023 yılının aynı dönemine kıyasla %35 oranında bir üretim kaybı yaşadı. Yenilenebilir enerji tarafındaki düşüş ise kasım ayında olduğu gibi yine yüksek oranda doğal gaz santralleriyle kompanse edildi. Aralık 2023’te doğal gaz santrallerinin toplam üretimdeki payı %16’yken mevcut dönemde bu oran %28’e yükseldi.

Gelişmeler

✦ Birleşik Arap Emirlikleri’nin küresel petrol piyasalarını desteklemek amacıyla uygulanan arz kısıntılarını artırması, OPEC’in ham petrol üretiminin geçen ay düşmesine neden oldu. Bloomberg'in derlediği verilere göre, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) üretimi günde 120 bin varil azalarak 27,05 milyon varile geriledi. Bu düşüşün büyük kısmı BAE’nin üretimindeki kesintiden kaynaklı. Libya ve Nijerya’daki ılımlı artışlar, İran ve Kuveyt’teki benzer boyuttaki düşüşlerle dengelendi. Suudi Arabistan’ın liderliğinde OPEC ve müttefikleri, son birkaç yıldır küresel talebin zayıf olması ve ABD’nin bol petrol arzına karşı fiyatları korumak amacıyla üretimi kısıyor. Geçtiğimiz ay yapılan toplantıda koalisyon, durdurulan üretimi yeniden artırma planlarını bir kez daha erteleme kararı aldı. Brent petrol yıla güçlü bir başlangıç yaparak varil başına 77 doları aşan üç aylık zirvesine ulaştı. Bu artış, soğuk kış havası ve Orta Doğu’daki petrol piyasalarında daralmanın etkisiyle gerçekleşti.

✦ Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile akaryakıt ürünlerine uygulanacak ÖTV artışı sınırlandırılarak 12 milyar liralık alacaktan vazgeçildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, alınan bu kararın para politikasına destek sağladığını ve dezenflasyon sürecine olumlu katkıda bulunacağını belirtti. Kararla, Yİ-ÜFE oranlarına göre daha düşük bir artış yapılarak ÖTV tutarındaki yükseliş %6 ile sınırlandırıldı ve fiyatlara etkisinin %1 civarında olması beklendiği açıklandı. Bakan Şimşek, düzenlemenin çiftçiden sanayiciye, nakliyeciden hane halkına kadar geniş bir kesimi olumlu etkileyeceğini vurgulayarak bu adımın vatandaşların alım gücünü koruma ve sürdürülebilir büyüme hedeflerine katkı sağladığını ifade etti.

✧ Normal şartlarda akaryakıt ve benzeri petrol ürünlerinin ÖTV tutarları, her yıl ocak ve temmuz aylarında, TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE’nin son 6 aylık değişimine göre güncelleniyor. Bu yıl söz konusu dönemde Yİ-ÜFE artışı %7,12 olarak gerçekleşmişti. Ancak alınan kararla bu oran düşürülerek vatandaş lehine bir düzenleme yapıldı.

✦ Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde ilk olarak devreye alınması planlanan birinci reaktörün türbin şaftı döndürüldü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, bu gelişmeyi Türkiye’nin nükleer enerji tarihindeki önemli kilometre taşlarından biri olarak nitelendirerek, 2025 yılında ilk reaktörü deneme üretimine almayı hedeflediklerini belirtti. Akkuyu NGS’de düzenlenen törende konuşan Bakan Bayraktar, nükleer enerjinin Türkiye’nin büyüyen enerji talebini kesintisiz ve çevre dostu bir şekilde karşılamak için enerji politikalarının temel unsurlarından biri olduğunu vurguladı. Türkiye’nin net sıfır karbon hedefine ulaşabilmesi için nükleer enerjiye olan ihtiyacını dile getiren Bayraktar, 2050 yılına kadar Sinop, Trakya ve küçük modüler reaktörlerle toplam 20 bin megavat kurulu güce ulaşılacağını ve enerjinin %10’unun nükleerden sağlanacağını ifade etti. Dört reaktörün 2028 yılına kadar tamamlanması planlanırken 2025 yılında Sinop ve Trakya projelerine yönelik nihai kararların alınması bekleniyor.

✦ Almanya’da güneş paneli sektörü, tüketici talebindeki düşüşün ardından iflaslar ve işten çıkarmalarla karşı karşıya. Financial Times’ın haberine göre Avrupa’nın en büyük güneş paneli pazarı olan Almanya’da, birçok dağıtıcı ve üretici ya iflas etti, el değiştirdi ya da strateji değişikliğine gitmek zorunda kaldı. SolarPower Europe Başkan Yardımcısı Dries Acke, sektörün son yıllarda olağanüstü bir büyüme gösterdiğini belirterek, “Bir yeşil dönüşüm, kırmızı rakamlarla olmaz. Bu sektörün kârlı olması gerekiyor” dedi. Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Almanya’da enerji fiyatlarının yükselmesiyle fotovoltaik panellere olan talep büyük bir artış gösterdi. Bu durum, üretici ve dağıtıcı şirketlerin hızlı büyümesine, üretim kapasitelerini artırmasına, personel alımlarına yol açtı. Ancak 2024 yılında pazar küçüldü ve beklenen büyüme hızını sürdüremeyen birçok şirket zor durumda kaldı. LCP Delta şirketinin güneş ve batarya bölüm başkanı Dina Darshini, “Piyasadaki birçok şirket çift haneli büyüme oranlarının devam edeceğini düşündü. Ancak tam tersi oldu. Pazar küçüldü ve daha fazla oyuncu daha küçük bir pay için mücadele ediyor.” dedi.

✦ Gazprom’dan yapılan açıklamaya göre, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatına ilişkin anlaşma sona erdi. Söz konusu sözleşme, her iki taraf için önemli bir gelir kaynağıydı. Tahminlere göre, Ukrayna yılda yaklaşık 1 milyar dolar, Gazprom ise yılda 3 milyar dolardan fazla gelir elde ediyordu. Öte yandan Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa gibi ana boru hatlarının atıl duruma düşmesinin ardından, Ukrayna üzerinden sevkiyatın da sona ermesiyle birlikte Rus gazının Avrupa’ya taşınmasında tek güzergah olarak Türkiye öne çıkıyor. Bu durum, hem Avrupa’nın enerji tedariki hem de bölgedeki enerji dengeleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Gelişmelerin, doğalgaz piyasasında yeni yönelimlere yol açması beklenmekte.

✧ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Japon Nikkei Gazetesi'ne verdiği röportajda, Rus gazının Ukrayna üzerinden akışının durması hakkında konuştu. Bayraktar, Türkiye'nin Avrupa’nın enerji arz güvenliğine daha fazla katkı sağlamaya hazır olduğunu belirtti. "Balkan Boru Hattı üzerinden Orta ve Doğu Avrupa’ya yıllık 10 milyar metreküpe kadar gaz ihraç edebiliriz" diyen Bayraktar, bunun gerçekleşmesi için Avrupa’nın siyasi irade göstermesi ve enterkonneksiyon yatırımlarını hızlandırması gerektiğini vurguladı.

✦ Avrupa doğal gaz fiyatları, bu hafta gelen meteoroloji tahminleri ile özellikle Güney Avrupa ve Balkanlar’da sıcaklıkların mevsim normallerinin üstünde seyredeceği beklentisiyle bir miktar geri çekildi. Ancak, gaz depolama seviyeleriyle ilgili endişeler, yaz aylarında fiyatların yeniden yükselebileceğine işaret ediyor. Ayrıca güneyin aksine özellikle Norveç, Finlandiya gibi Kuzey Avrupa ülkelerinde soğuk bir ocak ayı bekleniyor ve bu durum depolardaki gaz seviyelerini aşağı çekebilir. Avrupa’nın en likit doğal gaz kontratı olan Hollanda TTF Hubı'nda önümüzdeki ay teslimatlı kontratlar 0,77 euro düşerek 48,83 euro/MWh seviyesine geriledi. Avrupa’nın gaz depolama tesislerindeki doluluk oranı halen bir endişe kaynağı. Depolar şu anda %70 doluluk seviyesinde. Geçen sene bu dönemde oran %85 seviyesindeydi. Şu andaki seviyeler 5 yıllık ortalamaların da altında.

Sektörden Açıklamalar

✦ Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) Başkanı Fatih Birol, Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi’nin (IICEC) düzenlediği konferansta küresel enerji sektöründeki dönüşüme ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Elektrik fiyatlarının gelecekte enerji sektöründe belirleyici bir rol oynayacağını vurgulayan Birol, Orta Doğu’daki gerginliklere rağmen petrol fiyatlarının 70 dolar civarında seyrettiğini, geçmişte benzer durumlarda üç haneli fiyatların görüldüğünü belirtti. Bu farkı, talep büyümesinin önceki dönemlere kıyasla daha zayıf olmasına bağlayan Birol, yalnızca ABD, Kanada, Brezilya ve Guyana’dan gelen petrol üretim artışının bile dünya genelindeki toplam talep artışını aştığını söyledi. Birol, doğal gaz piyasalarında ise 2025’ten itibaren ABD ve Katar başta olmak üzere büyük miktarda yeni LNG sevkiyatının gerçekleşeceğini, bu durumun doğal gaz fiyatlarını düşürerek satıcıdan alıcıya doğru bir güç kaymasını beraberinde getireceğini ifade etti. Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkeler için bu gelişmenin önemli bir avantaj sunduğunu belirten Fatih Birol, elektrik kullanımının dünya genelinde enerji talebinden çok daha hızlı arttığını, önümüzdeki on yılda bu büyümenin enerji talebine oranla altı kat fazla olacağını öngördüklerini dile getirdi. Bu dönüşümün çevre politikalarından ziyade sanayi politikaları ve arz güvenliği kaygılarından kaynaklandığını vurgulayan Birol, bu sürecin iklim değişikliğiyle ilgili ilgi azalsa dahi devam edeceğini çünkü sanayi gelişiminin bu yönde ilerlemesini gerektirdiğini belirtti.

✦ Enerji Depolama Endüstrileri Derneği Başkanı Can Tokcan, BloombergHT ekranlarında Türkiye ve globaldeki enerji depolama yatırımları hakkında değerlendirmelerde bulundu. Tokcan, 2024 yılının Türkiye’de depolama yatırımları açısından daha çok planlama ve izin süreçlerinin ön planda olduğu bir hazırlık dönemi olarak geçtiğini belirtirken 2025 itibarıyla bu yatırımların artık hayata geçerek somut sonuçlar vermesini beklediğini ifade etti. Yatırımların mevcut faiz seviyelerinden etkilenip etkilenmediğiyle ilgili de konuşan Tokcan, “Bundan tabii ki herkes etkileniyor, sonuçta yatırımların finanse edilebilmesi için yatırım maliyeti en kritik unsurlardan bir tanesi. Fakat depolama yatırımları mecburi. Eğer biz yenilenebilir üretimi arttıracaksak, Türkiye ve küresel ölçekte çok daha büyük kapasitelere ulaşacaksak depolama yatırımı yapılması gerekiyor. Çünkü enerjiyi doğru zamana aktarıyor olmamız lazım. Dolayısıyla bu her halükarda nasıl geçtiğimiz yıllarda güneş yatırımları önlenemez şekilde büyüdüyse depolama yatırımları da önlenemez şekilde büyümek zorunda. Yatırım maliyeti ucuzlarsa tabii ki de daha çok hızlanır, projeler daha karlı gelir. Yatırım maliyeti daha fazla olursa o zaman projeler biraz daha yavaş ilerler ama her halükarda yapılmak zorunda.” dedi. Tokcan ayrıca, Türkiye’nin küresel ölçekteki enerji dönüşümünde önemli bir oyuncu olabileceğini, özellikle Avrupa Birliği’nin genişletilmiş sınırları içinde yenilenebilir enerji ve depolama yatırımlarına odaklanmasının ülkemizi stratejik bir tedarikçi haline getirebileceğini belirtti. Çin’in bu alandaki lider konumuna dikkat çeken Tokcan, Türkiye’nin de bu pazarda daha fazla yer alabilmesi için üretim ve ihracat desteklerinin artırılması gerektiğini sözlerine ekledi.

✦ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Japon Nikkei Gazetesi’ne verdiği röportajda Suriye’nin enerji altyapısının yeniden inşasına yönelik değerlendirmelerde bulunarak Halep ve Afrin gibi şehirlere sağlanan elektriğin daha güneye genişletilebileceğini, hanelere jeneratör yakıtı tedarik edilebileceğini ve Türkiye’den Suriye’ye doğal gaz boru hattı inşa edilmesinin mümkün olduğunu belirtti. İletim hatlarının onarılması durumunda yüzer elektrik üretim santrallerinin kullanılabileceğini ifade eden Bayraktar, uluslararası toplumu Suriye’nin yeniden inşasına destek olmaya ve Şam’a yönelik yaptırımları kaldırmaya çağırdı. Ayrıca Katar gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılabileceğine dikkat çeken Bakan, bunun swap anlaşmaları ve mevcut boru hatlarıyla mümkün olabileceğini ancak bu tür bir proje için istikrarlı bir bölgeye ve güvenli bir taşıma sistemine ihtiyaç duyulduğunu belirterek bunun biraz zaman alacağını ifade etti.

✦ Yeşil Hidrojen Üreticileri Derneği Başkanı Yusuf Günay, enerji sektörüne ilişkin değerlendirmelerinde yeşil hidrojenin temiz bir enerji kaynağı olarak küresel ısınmayla mücadelede kritik bir rol üstlendiğini vurguladı. Günay, Türkiye’nin sahip olduğu yenilenebilir enerji potansiyelini değerlendirerek hidrojen üretim çiftlikleri kurulmasının, özellikle Avrupa ülkelerine, başta Almanya olmak üzere, hidrojen ihracatı yoluyla döviz girdisi sağlayabileceğini belirtti. COP 29’da yeşil hidrojene yönelik bir deklarasyon yayınlandığını ve 100 milyar dolarlık bir finansman hedefi konulduğunu ifade eden Günay, bu miktarın küresel ısınmayla mücadelede yetersiz kaldığını ancak dünyanın bu konuda kararlılığını sürdürdüğünü söyledi. Türkiye’nin yenilenebilir enerji kapasitesini 2035’e kadar dört kat artırma hedefinin hem enerji sektörü hem de hidrojen üretimi açısından büyük bir fırsat sunduğunu belirten Günay, yerli elektrolojör üretimi gibi girişimlerin enerji sektöründeki bağımsızlığı artıracağını ve Türkiye’yi küresel enerji pazarında önemli bir oyuncu haline getireceğini dile getirdi.

Enerji Üretim Şirketleri Dördüncü Çeyreği Nasıl Geçirdi?

✦ Lisanslı elektrik üretim faaliyetinde bulunup borsada işlem gören şirketlerin 2024 dördüncü çeyrekte ürettikleri toplam elektrik miktarı bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla %12 büyürken 2023 üçüncü çeyreğe kıyasla %3 azaldı. İncelememize konu olan toplam 19 şirketin 10’u elektrik üretimini yıllık bazda artırırken, çeyreklik bazda üretimini artıran şirket sayısı 6 olarak kaydedildi.

AKSEN

✦ Aksa Enerji’nin 2024/4Ç’teki toplam elektrik üretimi 1.485.014 MWh ile 2023/4Ç’e kıyasla %20 artarken 2024/3Ç’e kıyasla %5 azaldı. Şirketin Antalya TES santralindeki üretim önceki yıla kıyasla %38 büyürken Göynük TES santralindeki üretim %4 geriledi.

ALARK

✦ Alarko’nun 2024/4Ç’teki toplam elektrik üretimi bir önceki çeyrekle paralel 2.850.577 MWh olurken 2023/4Ç’e kıyasla %12 artış kaydetti. Toplam üretime katkısı oldukça sınırlı olan Karakuz ve Altek Gönen santrallerinin üretimi yıllık bazda azalırken Cenal santralindeki üretim %13 yükseldi.

MOGAN

✦ Mogan Enerji’nin 2024/4Ç’teki toplam elektrik üretimi 988.435 MWh ile 2023/4Ç’e kıyasla %1, 2024/3Ç’e kıyasla %8 arttı. Şirketin jeotermal ve hidroelektrik santrallerindeki üretim geçen seneye kıyasla bazda %1 ve %7 düşerken rüzgar santrallerindeki üretimi %5 arttı.

AKFYE

✦ Akfen Yenilenebilir Enerji’nin 2024/4Ç’teki toplam elektrik üretimi 322.733 MWh ile 2023/4Ç’e kıyasla %12, 2024/3Ç’e kıyasla %4 düştü. Yıllık düşüşte Denizli, Otluca ve Sarıtepe ve Üçpınar santrallerinin üretimindeki azalma etkili olurken Hasanoba rüzgar enerji santrali, üretimini %2 artırarak toplam üretimdeki daralmayı sınırlayan bir faktör oldu.

ZOREN

✦ Zorlu Enerji’nin 2024/4Ç’teki toplam elektrik üretimi 587.522 MWh ile 2023/4Ç’e kıyasla %9 artarken 2024/3Ç’e kıyasla %11 azaldı. Yıllık artışa en fazla katkı sağlayan santral, üretim miktarını 47 bin MWh yükselten Kızıldere 3 JES oldu.

Diğer Şirketler