Kriptografi Nedir?

kryptos (gizli) ➕ graphein (yazmak) 

Kriptografinin Temel Amaçları Nelerdir?

Kriptografinin kelime anlamı “gizli yazı” olarak çevriliyor olsa da günümüzdeki modern kriptografi yalnızca yazı saklamakla kalmayarak verileri korumayı, kimlik doğrulamayı ve iletişimde tam güveni sağlamayı amaçlıyor.

Kriptografi, bunu yaparken dört temel prensibe dayanıyor:

• Gizlilik: Bilgi, sadece doğru kişilere ulaşmalı.
• Bütünlük: Veri, yolda değiştirilmemeli.
• Kimlik doğrulama: Gönderenin de alıcının da gerçekten kim olduğu kanıtlanabilmeli.
• İnkar Edilemezlik: Bir kişi bir işlemi yaptıysa “Ben yapmadım” diyemez.

Bunlar sayesinde bugün internette güvenli alışveriş yapabiliyor, bankacılık işlemlerimizi şifreleyebiliyor ve kişisel bilgilerimizi koruyabiliyoruz.

Kriptografi Nasıl Çalışır?

Temel olarak bir mesaj, belirli bir algoritmayla şifrelenir. Şifrelenmiş bu veri, yani metin, ancak doğru anahtarla çözülebilir ve orijinal haline döner bu da düz metin, yani "plaintext" olur.

Bu şifreleme sistemleri iki ana gruba ayrılır: Simetrik Anahtar Kriptografisi ve Asimetrik Anahtar Kriptografisi.

Simetrik anahtar kriptografisinde, şifrelemek ve çözmek için aynı anahtar kullanılır. Bu yöntem hızlı ve etkilidir, fakat anahtarın güvenli bir şekilde paylaşılması zordur.Örneğin, kapının hem kilidini hem anahtarını aynı anda paylaşmak gibi düşünebilirsiniz. 

Öte yandan asimetrik anahtar kriptografisinde bir açık anahtar ve bir gizli anahtar bulunur. Açık anahtar herkesle paylaşılabilir, gizli anahtar ise sadece sahibinde kalır. Böylece açık anahtarla şifrelenen bir mesajı sadece gizli anahtara sahip olan kişi çözebilir.Bunu da bir posta kutusuna benzetebiliriz: herkes kutuya mektup atabilir, ama sadece anahtarı olan kişi içindekileri alabilir.

Hash Fonksiyonları: Dijital Parmak İzleri

Kriptografide bir diğer önemli kavram ise hash fonksiyonlarıdır. Hash fonksiyonları bir veriyi alır, sabit uzunlukta benzersiz bir çıktı üretir. Küçük bir değişiklik bile çıktıyı tamamen farklı hale getirir. Bu sayede verinin bozulup bozulmadığı kolayca anlaşılır. Buradan Bitcoin ağını korumak için kullanılan bir kriptografik algoritma olan SHA-256 “input” kısmına çeşitli girdiler vermeyi deneyerek çıktıları gözlemleyebilirsiniz.

Örneğin bir dosyayı internetten indirirken “hash değeri” de kontrol edilirse, dosyada bir değişiklik olup olmadığı hemen anlaşılır.

Kriptografi Günlük Hayatta Nerelerde Kullanılıyor?

Kriptografi sayesinde günlük hayatımızdaki pek çok işlemin güvenli hale geldiğini söyleyebiliriz.

• WhatsApp gibi uygulamalar mesajlarımızı uçtan uca şifreleyerek araya kimsenin girmemesini sağlıyor.
• Bankacılık ve e-ticaret işlemleri HTTPS üzerinden güvenli bir şekilde gerçekleştiriliyor.
• Kripto paralar (Bitcoin, Ethereum gibi) işlemleri şifreleyerek güvenli transferler sağlıyor.
• Elektronik imzalar sayesinde, bir sözleşmenin kim tarafından ve ne zaman imzalandığı ispatlanabiliyor.
•  Ayrıca VPN teknolojileri de internet üzerindeki verileri şifreleyerek gizlilik sağlıyor.

Blok Zinciri ve Kriptografi İlişkisi

Bir blok zinciri verileri zincirleme bir şekilde birbirine bağlayan dijital bir kayıt defteri olarak görebiliriz. Ancak bu kayıtlar, herkes tarafından görülebilir olduğu için güvenliği sağlamak büyük bir sorundur. İşte burada da kriptografi devreye girer.

Kriptografi sayesinde blok zincirdeki her işlem, önce şifrelenir ve ardından zincire eklenir. Özellikle dijital imzalar ve hash fonksiyonları kullanılarak işlemler doğrulanır ve değiştirilmesi imkansız hale gelir.Bu sayede bir blok içindeki veriler değiştirilmeye çalışıldığında, zincirin tüm yapısı bozulur ve bu durum hemen fark edilir. Ayrıca her kullanıcının kendi özel anahtarı olduğu için, kimse başkasının adına sahte işlemler yapamaz. Kriptografi, kısaca bir blok zinciri böyle korur. 

Kriptografinin Geleceği

Geleneksel bilgisayarlar için oldukça güvenli kabul edilen kriptografik yöntemler, yüksek teknoloji ve işlem kapasitesine sahip kuantum bilgisayarların ortaya çıkmasıyla tehdit altına girebilir. Çünkü kuantum bilgisayarlar, günümüz şifreleme yöntemlerini kolayca kırabilecek güçte olabilir.Bu yüzden şimdiden kuantuma dayanıklı kriptografi üzerine çalışmalar hızla devam ediyor.Ayrıca homomorfik şifreleme gibi yeni teknikler de gelişiyor bu yöntemle verilerin üzerinde şifre çözülmeden de işlem yapılabiliyor.