EigenLayer Nedir?
Web3 dünyasında yeni bir hizmet geliştirmek isteyen girişimciler genellikle iki büyük sorunla karşılaşır: Güvenlik için gereken sermayeyi sağlamak Güvenilir bir doğrulayıcı ağı oluşturmak EigenLayer, Ethereum üzerine inşa edilmiş bir protokoldür ve bu sorunlara çözüm sunar. “Restaking” adı verilen yeni bir yapı sayesinde, kullanıcılar ellerindeki Ethereum (ETH) veya likit staking token’larını (LST) tekrar stake edebilir ve böylece başka projelere güvenlik sağlar. Bu, Ethereum'un mevcut güvenliğini farklı Web3 uygulamalarına aktarılabilir hale getirir. Yani EigenLayer, merkeziyetsiz uygulamaların Ethereum’un güvenliğinden faydalanarak oluşmasını sağlar. Böylece projeler sıfırdan güvenlik altyapısı kurmak yerine, halihazırda stake edilmiş varlıkları ve deneyimli doğrulayıcıları kullanabilir.
Fintables Kripto3 dk
EigenLayer Mimarisi
EigenLayer’ın mimarisi aşağıdaki ana bileşenlerden oluşur:
- Restaking: ETH veya LST gibi varlıkların tekrar stake edilmesini sağlar. Bu varlıklar yeni hizmetlerin güvenliğini sağlamak için kullanılır.
- AVS (Autonomous Verifiable Services): EigenLayer üzerinde çalışan ve doğrulayıcılar tarafından yürütülen bağımsız servislerdir.
- Operatörler: AVS’leri çalıştıran doğrulayıcılardır. Restaker’lar, bu operatörlere delegasyon yapabilir.
- Delegasyon: Staker'ların varlıklarını belirli operatörlere atayarak onları desteklemesi sürecidir. İki tarafın da onayı gerekir.
- Ödül Sistemi (Rewards System): Doğru çalışan operatörlere ve onların restaker’larına ödüller verilir.
- Ceza Sistemi (Slashing):Operatörlerin görevlerini hatalı, eksik veya kötü niyetli yapmaları halinde stake’lerinin yakılmasıdır.
1. Restaking
Restaking, kullanıcıların Ethereum (ETH) veya likit staking token'lerini (LST) ikinci kez stake ederek hem Ethereum’un güvenliğini hem de EigenLayer üzerindeki hizmetleri desteklemesini sağlayan bir mekanizmadır. Bu sayede aynı sermaye ile birden fazla sistemin güvenliği sağlanabilir. Restaking, kaynakların daha verimli kullanılmasını ve yeni projelerin hızlı şekilde Ethereum’un güvenliğinden faydalanarak güvenlik kazanmasını mümkün kılar.
2. AVS (Autonomous Verifiable Services)
AVS’ler, EigenLayer altyapısı üzerinde çalışan bağımsız ve doğrulanabilir hizmetlerdir. Bu hizmetler, oracle sistemlerinden off-chain hesaplamalara, yapay zekâ altyapılarından veri aktarım servislerine kadar çok geniş bir yelpazeyi kapsayabilir. AVS’ler, Ethereum’un güvenliğini paylaşarak kendi sistemlerini daha güvenli ve merkeziyetsiz şekilde çalıştırabilir.
Her AVS, kendi ağı için bir operatör listesi yani Operator Set tanımlar. Bu liste sayesinde AVS, hangi operatörlerin görev alabileceğini seçebilir. Böylece her AVS, kendi ihtiyacına uygun operatörlerle çalışır, özelleştirilmiş bir güvenlik katmanı elde eder ve genel sistemden izole şekilde performans ölçümü yapabilir.
3. Operatörler
Operatörler, AVS’lerin gerektirdiği yazılımları çalıştıran ve işlemleri doğrulayan teknik katılımcılardır. Bir operatör, EigenLayer’a kaydolduktan sonra seçtiği AVS’lerde görev alabilir. Operatörlerin görevi, doğru ve dürüst bir şekilde çalışarak AVS’lerin vaat ettikleri hizmet kalitesini yerine getirmektir. Karşılığında ödül alırlar, ancak görevlerini kötüye kullanırlarsa slashing ile cezalandırılabilirler.
4. Delegasyon
Delegasyon, staker’ların varlıklarını doğrudan operatörlere atayarak onlara destek vermesidir. Bu süreç çift yönlü onay gerektirir: operatör ve staker onayı. Delegasyon sayesinde staker’lar teknik bilgiye sahip olmadan sistemin bir parçası olabilirken operatörler daha fazla stake gücüyle ağda daha aktif rol alabilir.
5. Ödül Sistemi
EigenLayer’daki AVS’ler, görevlerini doğru yerine getiren operatörlere ve onların destekçilerine yani staker’lara ödül verir. Bu ödüller, hizmet kalitesini ve ağa katılımı teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır.
7. Slashing
Slashing, EigenLayer’ın güvenliğini sağlamadaki temel ceza mekanizmasıdır. Bir operatör görevini eksik ya da kötü niyetli şekilde yerine getirirse, AVS tarafından slashing tetiklenir ve o operatörün stake ettiği varlıkların bir kısmı yakılır. Bu sadece operatör için değil, ona bağlı staker için de risk yaratır. Ancak bu risk, sistemde yalnızca güvenilir ve sorumluluk sahibi operatörlerin kalmasını sağladığı için uzun vadede ağı daha sağlam hâle getirir. Slashing sayesinde kötü niyetli davranışlar caydırılır, doğruluk teşvik edilir ve ağın genel güvenliği artırılır.
Sonuç:
EigenLayer’ın sağladığı en büyük avantaj, geliştiricilerin projelerine odaklanabilmesi için güvenlik altyapısı kurma zorunluluğunu ortadan kaldırmasıdır. Böylece geliştiriciler daha hızlı hareket edebilir, farklı alanlarda yeni servisler oluşturabilir ve Ethereum’un güvenliğinden doğrudan faydalanabilir. Aynı zamanda staker’lar ellerindeki varlıklarla yalnızca Ethereum’dan değil, EigenLayer AVS’lerinden de gelir elde edebilir. EigenLayer, bu anlamda yalnızca bir staking protokolü değil, bir güvenlik piyasasıdır. “Cryptoeconomic Security as a Service” yani Hizmet Olarak Kriptoekonomik Güvenlik modelini Web3 ekosistemine getiren önemli bir altyapı çözümüdür.
