Katman 2 Nedir?
Katman 2 ağları, Katman 1 ağları üzerinde çalışan, işlem hızını artırmayı ve maliyetleri düşürmeyi amaçlayan ikincil bir katmandır. Temel olarak bu sistemler, Layer 1’in karşılaştığı ölçeklenebilirlik sorununa çözüm sunar. Bitcoin, Ethereum gibi Katman 1 ağı olan büyük blok zincirler merkeziyetsizlik ve güvenlik açısından güçlü olsalar da yüksek işlem hacmini kaldırmakta zorlanır. Katman 2 çözümleri de bu yükü hafifletmek için devreye girer.
Barış Bice2 dk
Katman 2 sistemleri, işlemlerin çoğunu Katman 1 dışında gerçekleştirir ve sadece özet bilgileri veya doğrulama için gereken kanıtları ana zincire gönderir. Bu sayede Katman 1 üzerindeki işlem yoğunluğu azalır, ağ tıkanıklığı önlenir ve kullanıcılar için daha düşük ücretli ve daha hızlı işlem deneyimi sağlanır. En bilinen Layer 2 çözümleri arasında Bitcoin için Lightning Network ve Ethereum için de rollup teknolojileri (Base, Arbitrum, Optimism, vb.) bulunur.
Nasıl Çalışır?
Katman 2 sistemleri genellikle iki bileşenden oluşur: işlemleri hızlı şekilde gerçekleştiren bağımsız bir ağ ve bu işlemleri ana zincire bağlayan bir akıllı kontrat. Bu yapı sayesinde Katman 2’de yapılan işlemler zincir dışı (off-chain) olarak ilerlerken güvenlik açısından Katman 1’in korumasından faydalanılır.
Örneğin bir ödeme kanalı sisteminde iki kullanıcı, aralarında birçok işlemi zincir dışında yapabilir. Bu işlemler yalnızca kanalı açarken ve kapatırken ana zincire yansıtılır. Benzer şekilde Ethereum üzerinde rollup teknolojileri, birçok işlemi bir araya getirerek tek işlem gibi Katman 1’e aktarır ve böylece işlem başına düşen maliyet büyük ölçüde azalır.
Neden Gerekli?
Blok zincirlerin yaygınlaşabilmesi için saniyede çok daha fazla işlem gerçekleştirebilmesi gerekir. Geleneksel finans sistemleri (örneğin Visa) saniyede binlerce işlemi işleyebilirken Bitcoin ya da Ethereum gibi ağlar bu konuda çok daha sınırlıdır. Katman 2 ağları, bu farkı kapatarak blok zincirlerin günlük kullanımda daha pratik hale gelmesini sağlar.
Ayrıca Katman 2 çözümleri sayesinde geliştiriciler, Ethereum gibi yoğun ağlarda uygulamalarını daha uygun maliyetle çalıştırabilir. Kullanıcılar da yüksek işlem ücretleriyle karşılaşmadan DeFi, NFT, oyun gibi alanlarda daha rahat etkileşime girebilir.
Katman 2 ağları şehirler arası otobanlarda artan trafiği çözmek için yapılan ek paralel yollar gibi düşünebilirsiniz. Ana otoban (Katman 1) çok önemli ama tek başına yeterli değil. Katman 2 ağlar, bu otobanın yükünü azaltmak için yapılan ek yollar gibi çalışır. Araçlar (işlemler) önce bu yan yollardan gider, sonra ihtiyaç halinde ana yola döner.
Avantajları
- Daha hızlı işlem süresi
- Düşük işlem ücretleri
- Katman 1 güvenliğinden faydalanma
- Mevcut sistemle uyumlu çalışabilme
Dezavantajları
- Yapıların karmaşıklığı nedeniyle hata veya saldırılara açık alanlar olabilir.
- Henüz deneysellik sürecinde olan çözümler kullanıcılarda güven problemi yaratabilir.
- Bazı Layer 2’ler Layer 1’in güvenliğini tam olarak devralmaz.
