Likit Staking Token'i (LST) Nedir?

Likit Staking Token’leri Nasıl Çalışır?

Likit staking süreci üç temel adımda işler:

1. Stake Etme: Kullanıcılar, bir likit staking protokolü aracılığıyla varlığını ağa stake eder.
2. LST Basımı: Stake edilen varlık karşılığında aynı değerde bir likit staking token’i basılır ve kullanıcıya verilir.
3. Likidite Kullanımı: Kullanıcı, bu token’i satabilir, DeFi protokollerinde kullanabilir ya da teminat göstererek farklı stratejilerde kullanabilir.

Likit Staking Neden Geliştirildi?

Geleneksel staking sistemlerinde varlıklar belirli bir süre boyunca kilitlenir ve bu süre boyunca kullanıcılar bu varlıklar üzerinde işlem yapamazdı. Bu durum, sermayeyi verimli kullanmak isteyen kullanıcılar için ciddi bir kısıtlama yaratıyordu. Özellikle Ethereum gibi ağlarda doğrulayıcı olmak için 32 ETH gibi yüksek miktarda staking şartı bulunması, daha küçük yatırımcıların katılımını da zorlaştırıyordu.

Ethereum'un Hisse İspatı (PoS) sürecine geçişi ve "Merge" güncellemesi sonrasında, likit staking çözümlerine olan ihtiyaç daha da belirginleşti. Varlıkların uzun süre kilitli kalması yerine, LST'ler aracılığıyla likidite sağlanarak kullanıcıların hem ağ güvenliğine katkı sunması hem de DeFi aktivitelerine katılması mümkün hale geldi.

Likit Staking Token’lerin Sağladığı Avantajlar

Likit staking token’leri serbestçe kullanmanın yanında birçok önemli avantaj sunuyor:

• Çift Getiri İmkanı: Stake ödüllerine ek olarak LST’ler, DeFi protokollerinde değerlendirilerek ek kazanç sağlanabilir.
• Daha Erişilebilir Yapı: Büyük miktarlarda varlık kilitlemeden, daha düşük tutarlarla staking imkanı sunar.
• DeFi Uyumlu Hale Getirir: LST’ler borç alma, likidite sağlama veya yield farming gibi DeFi aktivitelerinde aktif olarak kullanılabilir.
• Esneklik ve Hızlı Çıkış İmkanı: LST sahipleri varlıklarını kolayca takas edebilir veya başka stratejilere kaydırabilir.

• Restaking Fırsatları: Yeni geliştirilen protokoller sayesinde LST’ler yalnızca ağ güvenliğini değil, aynı anda farklı blok zincir hizmetlerini de güvence altına almak için kullanılabiliyor. 

LST'lerin Taşıdığı Riskler

Her DeFi ürünü gibi Likit Staking Token’ler de bazı riskler içerir:

• Slashing Riski: Doğrulayıcıların kötü davranışları veya teknik hataları sonucu stake edilen varlıkların bir kısmı kaybedilebilir.
• Akıllı Sözleşme Hataları: LST'leri yöneten protokollerde bir açık bulunursa, stake edilen varlıklar tehlikeye girebilir.
• Fiyat Dengesizliği: LST’nin değeri her zaman birebir dayanak varlıkla paralel olmayabilir. Özellikle piyasa dalgalanmalarında LST fiyatı düşebilir, bu da likidite sıkışıklığına yol açabilir.
• İkincil Piyasa Volatilitesi: LST’ler dayanak varlığa oranla daha düşük hacimli piyasalarda işlem görebilir, bu da ani dalgalanmalarla daha büyük fiyat hareketlerine neden olabilir.
• Merkeziyet Riski: Likit staking protokolleri DeFi’nin büyümesine ciddi katkı sağlasa da, yeni tartışmaları da beraberinde getirdi. Özellikle Lido gibi dev protokollerin Ethereum üzerindeki toplam stake edilmiş varlıklar içindeki payı, bazı kişiler tarafından ağın merkeziyetsizliğine tehdit olarak görülüyor.

Çok büyük oranda stake işleminin birkaç protokolde toplanması, ağ üzerindeki karar verme süreçlerini olumsuz etkileyebiliyor. Bu yüzden hem kullanıcıların hem de geliştiricilerin likit staking çözümlerini kullanırken merkeziyetsizlik dengesine dikkat etmesi gerekiyor.

Likit Staking Ekosisteminde Öne Çıkan Protokoller

Likit Staking Token alanında öne çıkan birkaç önemli proje bulunuyor:

• Lido: Ethereum, Solana ve Polygon gibi ağlarda en büyük likit staking çözümünü sunuyor. stETH, stSOL, stMATIC gibi tokenler üretiyor.
• Rocket Pool: Merkeziyetsiz staking çözümü sunarak hem bireysel doğrulayıcıları hem de küçük yatırımcıları destekliyor. rETH token’i kullanılıyor.
• Frax, Stader, StakeWise: Farklı ağlar için özelleşmiş likit staking çözümleri geliştiriyorlar.

Sonuç olarak;

Likit staking, staking sistemini daha erişilebilir hale getirmenin yanında, DeFi ekosisteminin likiditesini de genişletti. stETH, rETH gibi LST'ler DeFi'nin temel taşlarından biri haline geldi.

Son dönemde ortaya çıkan “restaking” gibi yeni modellerle birlikte de LST’lerin farklı katmanlarda daha da işlevselleşmesi üzerine çalışılıyor. Örneğin, EigenLayer gibi protokoller, stake edilmiş varlıkların ikinci bir güvenlik katmanında tekrar kullanılmasını mümkün hale getiriyor.

Tüm olumlu yanlarıyla birlikte, sistemdeki merkeziyet riski, slashing ve akıllı sözleşme güvenliği gibi kritik konular da her zaman dikkatle takip edilmeli.