Stacks Nedir?

Stacks Hangi Sorunu Çözüyor?

Bitcoin, küresel ölçekte en yüksek güvenliğe ve en büyük temel ağ etkisine sahip blokzincir projesi. Ancak Bitcoin’in temel özellikleri bilinçli olarak kısıtlıdır bu nedenle akıllı sözleşmelerle birlikte ortaya çıkan merkeziyetsiz finans ve uygulama katmanının doğrudan Bitcoin üzerinde gelişmesi sınırlıdır. Bu kısıtlamalardan dolayı geliştiriciler, Bitcoin’in güvenliğini sağlayan temellerini değiştirmeden Bitcoin’in avantajlarından faydalanabilecekleri ve uygulamalarını geliştirebilecekleri yeni çözümlerin arayışında Bitcoin’in güvenliğinden ödün vermeden ve Bitcoin’in geliştirici deneyimini basitleştiren Stacks’i geliştirmişlerdir. 

  Kaynak: https://www.theheldreport.com/p/bitcoin-defi-stacks-explained

Stacks’in Mimarisi:

Stacks’in veri yapısı ve konsensüs tasarımı, Bitcoin ile blok-bloğa bağlantılı bir güvenlik modeline dayanır. Stacks’in temellerindeki PoX (Proof-of-Transfer) sisteminde madenciler, zincire blok önermek için Bitcoin transferi ile ekonomik taahhüt verir; Stacking (STX kilitleme) yapan katılımcılar ödülleri alır. Stacks’in Nakamoto geliştirmesinden sonra bu model, hızlı bloklar ve stacker imzalama süreci ile birleşerek zincirin kendi kendine çatallanmasını engeller.

  Kaynak:https://www.theheldreport.com/p/bitcoin-defi-stacks-explained

Transfer İspatı (PoX)

Yakım İspatı (Proof of Burn) konsensüs mekanizmasında, madenciler madencilik sonucu elde edilen token’i yakma konusunda birbirileriyle yarışır. Stacks’te Yakım İspatı’nın geliştirilmiş hali kullanılır. Stacks, madencilik sonucu oluşturulan PoW coin’ini yakmak yerine Stacker olarak adlandırdıkları ağ katılımcılarına ödül olarak verir. Madencileri Bitcoin ağına işleme yapmak için yarışırlar ve kazanan madenciler STX teşviklerini alırken Stacker’lar da BTC ödüllerini alırlar. Bu da Stacks'in güvenlik bütçesini Bitcoin'in ekonomik ağırlığına bağlayan bir zincir üstü piyasa yaratır. Her Stacks bloğu doğrudan Bitcoin’e bağlıdır ve Stacks bloklarının kayıtları Bitcoin işlemlerinde tutulur. Ve Stacks’in bloğundaki başlıklar hangi Bitcoin bloğunda bulunduklarını gösterir. Bu sayede her Stacks işleminin Bitcoin geçmişinde nerede olduğu belirtilir ve işlemler daha takip edilebilir hale gelir.

PoX ile Stacks Bitcoin’in merkeziyersizlik ve programlanabilirliği için stabilitesini miras olarak alır. Uygulamada PoX, Stacks’i gerçek ekonomik maliyetlerle güvence altına alır, rekabetçi kura yoluyla madenci sansürüne direnir, BTC cinsinden Stacker'lara değer yönlendirir ve daha geniş bir web3 ekonomisi için Bitcoin sermayesini açar; ayrı, ölçeklenebilir bir katmanda akıllı sözleşme işlevselliğiyle Bitcoin'e dayalı kesinlik sunar.

Blok Üretimi:

Stacks’te blok üretimi 3 başlıkta incelenebilir:

• Madencilik
• İmzalama (Signing)
• Stacking

Madenciler yeni bloklar oluşturur ve önerir. Stacker’lar ise bu blokları doğrular, sBTC yatırma-çekme işlemlerini “Signing” ile imzalar. Stacking ise, Stacker’ların STX coin kilitleyerek ağa katıldığı ve “Signing” işlemini gerçekleştirebilmesinin ön adımıdır.

Kısaca: madenciler blok üretir, Stacker’lar doğrular ve imzalar; Stacking ise bu imza sürecinin ön koşuludur.

Programlanabilir Bitcoin, sBTC:

sBTC, Stacks üzerinde SIP-010 standardına göre çıkarılmış ve 1:1 BTC oranına  sahip bir token’dir; amacı Bitcoin’i merkeziyetsiz finans ve akıllı sözleşmelere köprüleyerek BTC’yi satmadan Stacks ekosisteminde kullanabilmektir. Hızlı dönüşüm hedefiyle, (BTC → sBTC ~3 Bitcoin bloğu, sBTC → BTC ~6 Bitcoin blok süresi içinde) tamamlanacak biçimde tasarlanmıştır. 

Kısaca sBTC, Bitcoin’in güvenliğini ve değerini koruyup Stacks’in programlanabilirliği ile birleştirerek BTC sahiplerine zincirüstü finans ve merkeziyetsiz uygulamalara doğrudan erişim sağlar.

Nakamoto Yükseltmesi, Yeni bir Stacks:

Nakamoto Yükseltmesi 28 Kasım 2024’te gerçekleşti ve Stacks’in bugüne kadarki gerçekleştirdiği en büyük güncelleme oldu. Bu yükseltme ile mimarilerinde birçok değişikliğe gittiler.

• Blok üretim mimarisini yeniden düzenlediler. Her blok oluşumu öncesinde yeni bir madenci seçmeyi beklemek yerine blok üretme hakkını kazanan madencinin bir Bitcoin blok üretimi periyodu boyunca çalışmasına karar kılındı. Bu sayede işlem sürelerinin kısaltılması gerçekleşti. Ayrıca stake yapan kullanıcıların her bloğu doğrulaması, imzalaması ve blok zincirde paylaşması zorunlu tutuldu. Böylelikle madencilerin görev süreleri arasında süreklilik sağlandı. Ayrıca bu geliştirmeyle birlikte PoX’u Bitcoin madencilerinin MEV getirilerine karşı da daha sağlam bir hale getirmeyi başardılar. Bunun için yaptıkları şey basitçe diğer madencilerin bloğa işlemelerini sansürlememelerini, sansürlemelerinden daha karlı olmamasını sağlayacak şekilde ayarlamaktır. 
• Bitcoin’e olan bağlantıyı güçlendirmek için madenciler, Bitcoin bloğuna işleme esnasında bir önceki madencinin ürettiği Stacks bloğuna referans vermek için index hashi kullanır. Bu sayede Bitcoin seviyesinde kesinlik (finality) sağlandı ve Stacks üzerinde yeniden düzenleme saldırılarılarına karşı Bitcoin ağındaki kadar dirençli hale getirildi. 

Bu sayede sonuç olarak Bitcoin ile paralel çalışan öngörülebilir, kesinliğe ulaşabilen ve ağ bağlantı sorunları ile madenci sansürlerine karşı daha dirençli bir yapı oluşturulmuş oldu.

Sonuç:

Stacks Bitcoin ağının ekonomik güvenliği ve merkeziyetsizliğinden faydalanarak Bitcoin’e bağlı akıllı sözleşmeler ve merkeziyetsiz finans uygulamaları getirmeyi amaçlayan bir katmandır. Burada amaç sadece Lightning Network gibi ödeme yöntemi olarak Bitcoin’i kullanmak değil doğrudan Bitcoin’i merkeziyetsiz finans uygulamlarına entegre etmektir. Bunun için oluşturdukları Clarity dili, sBTC ve PoX algoritmaları ile de kendini geliştirmeye ve bu hedefe yaklaşmaya çalışmaktadırlar.