2024'te Yatırımları Biten Şirketler
2024 yatırım anlamında zor bir sene oldu. Yükselen finansman maliyetleri, iç pazar ve ihracattaki zayıf seyir ile birleşince şirketlerin yatırım iştahını baskılandı. Ancak yine de şirketler büyümenin artacağı döneme hazırlık yaptılar. Genel olarak yatırımları iki başlık altında sınıflandırabiliriz. Bunlar kapasite artışları ve verimlilik yatırımları. Kapasite artışları genellikle işlerin iyi olduğu dönemlerde şirketlere hacimsel anlamda katalist yaratabilirken, verimlilik yatırımları işlerin görece zayıf olduğu dönemlerde şirketlere maliyet avantajı yaratması bakımından önemli. Genel anlamda yatırım trendlerine baktığımızda enerji maliyetlerini düşürmeye yönelik yatırımlar devam ediyor. Bu trend 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte başlamıştı ve tüm hızıyla sürüyor. Özellikle sermaye ve enerji yoğun şirketlerde bu tip yatırımlar çok önemli. Değişken maliyetleri yüksek sanayi şirketlerinde enerji maliyetlerin düşmesi karlılığa direkt olarak katkı sağlayabiliyor.
Fintables olarak bir süre önce şirketlerin ‘Yatırım Planları’ sayfasını devreye aldık. Bu sayfada şirketlerin faaliyet raporları, KAP bildirimleri ve yatırımcı sunumlarında açıkladıkları yatırımları takip etme amacındayız. Sayfayı tasarlarken 2024’te bitmiş önemli yatırımları da toparlamak istedik. Böylece geçtiğimiz sene yatırımlarını bitiren ve bu yatırımların meyvelerini toplayacak şirketleri de gözlemliyor olacağız. Bir sonraki yazıda 2025 yatırımlarından kayda değer olanları çıkarıp sizlerle paylaşacağız. Bunun haricinde sürekli olarak güncellenen bildirimlerle şirketlerin yatırımlarının sayfamızdan takip edilmesi mümkün.
Kapasite Yatırımları
| Şirket | Yatırım | Etki |
|---|---|---|
| BASCM | Atık Isı Geri Kazanım-WHRS Projesi | Atık ısıların elektrik üretiminde kullanılmasını sağlayacak projenin 13,7 MWh’e kadar üretim yapması planlanıyor. |
| EUPWR | Yüksek Gerilim Akım ve Gerilim Güç Transformatörü Yatırımı | Yüksek gerilim trafo merkezlerinde kullanılan ürün gruplarının hemen hemen tamamını üretebilir hale gelindi. |
| HOROZ | Elektrikli Kamyonet Alımı | Şirket verimliliğini artırmak için 15 adet elektrikli kamyonet alındı. |
| HRKET | Vinç Yatırımı | 2.200 ton kaldırma kapasitesine sahip paletli vinç ile mega projelerdeki rekabet gücünü artırarak pazar payını artırmayı hedefliyor. |
| ASTOR | Mobil Yağ Treatman Sistemi | 3 adet yağ treatman sisteminin kurulmasıyla satış sonrası hizmetler kapsamında mevcut kapasitenin artırılması ve iyileştirmesi hedefleniyor. |
| KAYSE | Entegrasyon ve Modernizasyon Yatırımı | 1 adet C Maya vakumu, 1 adet küspe presi ve 4 adet pres filtre modernizasyonu yatırımı ile üretim maliyetlerini düşürmek ve verimliliği artırmak hedefleniyor. |
| POLHO | Modernizasyon Yatırımı | 8. tank çiftliğinin modernize edilmesiyle kullanılabilir ticari kapasite 5.850 m³ arttı. |
| DURDO | Kağıt, Karton Kesim Makinesi Alımı | Verimlilik ve kapasite artışı sağlanacak. |
| SNPAM | Makine Alımı | Makinelerin alımıyla iplik fabrikası modernize edildi ve fabrikanın üretim kapasitesi artırıldı. |
| RTALB | Yeni Üretim Tesisi | Tesisin faaliyete geçmesiyle kapasitenin artırılması bekleniyor. |
| ARCLK | Fabrika Yatırımı | Buzdolabı, fırın ve diğer ev aletlerinin üretileceği fabrika, şirketin yıllık üretim kapasitesini 1.5 milyon adet artıracak. |
| CIMSA | CAC Tesisi | Yeni üretim tesisinin devreye alınmasıyla CAC üretim kapasitesi %100 oranında arttı. |
| ALKLC | Fabrika Yatırımı | Tesis günlük 350 ton süt üretecek. Bu miktar mevcut kapasitenin 4 katına karşılık geliyor. |
| ASELS | Elektro-Optik FLIR Üretim Tesisi | Hava araçları için geliştirilen elektro-optik sistemlerinin üretileceği üretim tesisi, kapasiteyi önemli ölçüde artıracak. |
| ATAKP | Üretim Binası ve Depo Yatırımı | Üretim binasının, şirketin kapasitesini 10.000 ton/yıl artırması hedefleniyor. |
| BMSTL | 135 mm Otomatik Bonbon Kapak Üretim Hattı | Şirketin bonbon kapak üretim kapasitesi %50 artacak. |
| CMBTN | Mobil Hazır Beton Tesisi | Şirketin hazır beton üretim kapasitesi artacak. |
| EFORC | Gübre Üretim Tesisi | Granül gübre üretimi 175.000 ton/yıl & İnhibitörlü gübre üretimi 23.040 ton/yıl olacak tesisin, şirketin cirosuna yıllık 1.5 milyar TL katkı sağlaması bekleniyor. |
| ELITE | Tesis Kurulumu | Meyve işleme kapasitesi %50 artacak. Yılda 220 ton kuru sebze ve meyve üretimi yapılabilecek. |
| HOROZ | Kiralık Depo İnşaası | 4 holden oluşan depo, şirketin depolama kapasitesini 46.500 m² artıracak. |
| KBORU | Üretim Tesisi | Yeni üretim tesisiyle 400 mm’ye kadar CPT boru üretimi yapılması planlanıyor. |
| RUBNS | Örme Kumaş Fabrikası | Örme kumaş fabrikasının üretim kapasitesi %80 oranında artırıldı. |
| POLHO | Tesis Yatırımı | 30.000 metrik ton kapasiteli PCE (Polimer) tesisinin devralınmasıyla beraber PCE üretim kapasitesi 50.000 metrik ton’a ulaştı. |
| KNFRT | Soğuk Hava Depolama Tesisi ve Nar Suyu Üretim Hattı Yatırımı | 3 yıl içerisinde tam kapasiteye ulaşması beklenen tesisin, nar işleme kapasitesini 50.000 ton/yıl & soğuk hava depolama kapasitesini %70 artırması bekleniyor. |
| MAKIM | HAB Fabrika Binası | Hassas döküm bölümünün kapasite yetersizliğini engellemek amacıyla kapasiteyi artıracak yeni fabrika kuruldu. |
| ORMA | Tutkal Üretim Tesisi | Tutkal üretim tesisi şirketin tutkal üretim kapasitesini 53.000 ton/yıl artıracak. |
| PARSN | Yeni Otomatik Dövme ve Transfer Hattı Yatırımı | Yeni hattın devreye alınmasıyla şirketin kapasitesinde 5.000 tonluk artış hedefleniyor. |
| TMPOL | Pet Üretimi Ekstrüzyon Hattı | Pet üretiminde kapasiteyi artırmak amacıyla satın alınan pet ekstrüzyon hattının kurulumu tamamlandı ve ciroya katkı sağlanması bekleniyor. |
| SASA | PTA Üretim Tesisi | 2020’de yatırım sürecine başlanan 1.750.000 ton/yıl kapasiteli PTA tesisi devreye alındı ve yıllık 200 milyon USD favök katkısı bekleniyor. |
| SELVA | Buğday Kurma Hattı | İrmik değirmeni buğday kırma kapasitesi 340 ton/günden 455 ton/gün’e çıkartılarak mevcut kapasite %34 oranında artırıldı. |
| SNICA | Tarımsal Sulama Tesisi | Tesisin faaliyete geçmesiyle boru grubu toplam cirosu %25 oranında artacak. |
| SUNTK | Yeni Üretim Tesisi | Tesisin faaliyete başlamasıyla %15 oranında kapasite artışı gerçekleşti. |
| KLSER | Porselen Üretim Tesisi | Başta 2.5 milyon m2 üretim kapasitesine sahip tesisin net satışlara katkısının yaklaşık 20 milyon USD/yıl olması hedefleniyor. |
| AKSEN | KKTC Kalecik Kombine Çevrim Akaryakıt Santrali Geliştirmesi | Kapasite Artışı (35 MW) |
Verimlilik Yatırımları
| Şirket | Yatırım | Etki |
|---|---|---|
| YYLGD | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (10,01 MW) (17.000.000kwh/yıl elektrik üretimi) |
| YAPRK | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (482 kWp) |
| USAK | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (15,6 MW) & (şirketin yıllık elektrik tüketiminin %41'i) |
| TMPOL | Saha Tipi GES | Verimlilik Artışı (5.4 MW) |
| SOKE | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (11 MW) & (2 fabrikanın yıllık tüketiminin %97'si) |
| SNPAM | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı |
| SNICA | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı |
| SEGMN | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı |
| RTALB | Çatı GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (507 kWp) |
| RNPOL | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (şirketin elektrik ihtiyacının %40-45'i) |
| OSTIM | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (990 kWe) |
| ORCAY | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (1,26 MW) |
| OFSYM | Ankara Bala GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (14 MWp) |
| MNDRS | RES Kapasite Artışı | Verimlilik Artışı (9,6 MWe) |
| MEDTR | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (280 kWP) |
| MARBL | Çatı ve Arazi Tipi GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (6,7 MWp) |
| LILAK | Çatı GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (12,5 MW) |
| KAYSE | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (1.998 kWp) |
| JANTS | Çatı GES Yatırım | Verimlilik Artışı (1.2 MW) |
| FORMT | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (6 MW) |
| EUREN | Çatı GES Yatırımı | Verimlilk Artışı (4,05 MW) |
| EFORC | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (10.3 MWp) Ciro Katkısı (1,4 Milyon USD) & FAVÖK Katkısı (1 Milyon USD) |
| DGNMO | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (9,5 MW) |
| DESA | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (641 kWp) (fabrikanın elektrik ihtiyacının %90'ı) |
| BOSSA | Çatı GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (5.3 Mwp) |
| BOBET | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (18 MW) (şirketin elektrik ihtiyacının %75'i) |
| BNTAS | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (ofset tesislerinin yıllık elektrik tüketiminin yaklaşık %50'si) |
| BMSTL | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (şirketin elektrik tüketiminin %80'i) |
| BERA | Grup Şirketlerinde GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (3.601,26 kWp) |
| BASCM | Atık Isı Geri Kazanım-WHRS Projesi | Atık ısıların elektrik üretiminde kullanılmasını sağlayacak projenin 13,7 MWh’e kadar üretim yapması planlanıyor. |
| ASTOR | Bala GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (27.750.000 kWh elektrik üretimi) (2,25 milyon USD tasarruf) |
| ALFAS | GES Yatırımı | Verimlilik Artışı (17 MWp) (100 milyon TL/yıl tasarruf) |
Tamamlanan 6 yatırıma biraz daha yakından bakalım:
SASA - PTA Üretim Tesisi
Tekstil cipsi, şişe cipsi pet cipsi, elyaf üretim tesisi, petrokimya tesisi, güneş enerji santrali gibi şirketin üretim kapasitesine katkı sağlayacak ve şirketin verimliliğini artıracak yatırımları bulunan SASA, PTA Üretim Tesisi yatırımının sonuna geldi. Adana’da kurulacak olan tesisin 2020 Nisan’da ÇED süreçlerinin başlatılmasına karar verildi. Üretim tesisinin yatırım bedeli yaklaşık 935 milyon USD olarak belirlenirken üretim kapasitesi 1.500.000 ton/yıl olarak açıklandı. Kasım 2020’de ÇED raporu onaylanan tesisin 2023 Şubat ayında devreye alınacağı öngörüldü. Şirket bu yatırımı finanse ederken, alınan teşvik belgelerinin yanında CESCE (İspanyol İhracat Kredi Sigorta Şirketi) destekli 350 milyon dolar karşılığı euro kadar kredi alındı. Daha sonra bu bedel revize edilerek 589 milyon euro olarak açıklandı. Şirket 1Q24’ faaliyet raporunda tesisin üretim kapasitesini 1.75 milyon ton/yıl olarak revize ederken, 3Q24’ faaliyet raporunda PTA üretim tesisinin yıllık 200 milyon USD FAVÖK sağlayacağını belirtti. Şirketin mali tablolarını incelediğimizde 9 aylıklar itibariyle 190 milyon USD FAVÖK ürettiğini görüyoruz. 26 Aralık’ta tesisin deneme üretimlerine başladığı ve Ocak 2025’te üretim aşamasına geçileceği belirtildi.
ELITE - Meyve Kurutma Tesisi
Şirket 1 Ocak 2024’te ürün gamını genişletmek ve kapasite artırmak amacıyla kuru meyve ve sebze üretme makinesi alınmasına karar verdi. Ankara Polatlı tesislerine kurulacak makinelerin, şirketin meyve işleme kapasitesini %50 oranında artırması hedeflendi. Toplamda 21 milyon TL karşılığında satın alınacak makineler için yatırım teşvik belgesi alındı. 26 Haziran’da yapılan Özel Durum Açıklamasında makinelerin kurulumunun tamamlandığı ve Temmuz ayında faaliyete başlayacağı bildirildi. Tesisin devreye alınması ile şirketin 30.000 ton/ yıl olan yaş sebze ve meyve işleme kapasitesi %50 oranında artırılarak 45.000 ton/yıla yükseltileceği ve buna ek olarak tesiste 3000 ton meyve suyu konsantresi üretimi yapılacağı bildirildi. 26 Ağustos’ta tesis devreye alındı ve üretime başladı.
CIMSA - CAC Tesisi Kapasite Artışı
Şirket 29 Nisan 2022 tarihinde büyüme ve katma değerli ürün gamını genişletme hedefleri doğrultusunda Mersin’de bulunan Kalsiyum Alüminat Çimento (CAC) tesisinde %100 oranında kapasite artış kararı aldı. Yapılacak yatırım için 45 milyon dolar bütçe ayıran şirket yatırıma 2022 yılının ikinci çeyreğinde başlayıp 2023 yılının üçüncü çeyreğinde tamamlamayı planlıyordu fakat yatırım 15 Şubat 2024 tarihinde tamamlandı. Devreye alınan CAC üretim tesisi ile şirket üretim kapasitesini 65 bin tondan 131 bin tona yükseltti ve global pazarda en büyük 3. üretici konumuna geldi. Yatırımın devreye alınmasının ardından şirket 12 Kasım 2024 tarihinde tekrar kapasite artırma yatırımı kararı aldı. Henüz nasıl bir katkı yapacağı açıklanmayan yatırıma 31.750.000 USD bütçe ayrılmasına karar verildi. Katma değerli büyüme stratejisine hizmet edecek olan yatırımın 2026 yılının ilk yarısında tamamlanması planlanıyor.
KNFRT - Gübre Üretim Tesisi
Taze meyve ve sebze operasyonlarındaki etkinliğini artırmayı hedefleyen şirket, 30 Mayıs 2024 tarihinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tarım ve tarıma dayalı gıda endüstrisi alanındaki faaliyetlerini genişletme kararı aldı. Bu doğrultuda, 2012 yılında 105 milyon TL bedel ile Raz Gıda’nın %50 oranındaki paylarını satın aldı. Raz Gıda, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde taze nar ve işlenmiş nar ürünlerinin tedariki, paketlenmesi, depolanması ve yurt içi/yurt dışı ticaretini gerçekleştirmektedir. Şirketin Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde 20.500 m² alana kurulu, 10.000 m² kapalı alanda soğuk hava depolama ve paketleme tesisi bulunmaktadır. Ayrıca İstanbul’da nar taneleme ve paketleme tesisi yer almaktadır. Satın alımın ardından Konfrut Gıda, %50 oranında ortağı olduğu Raz Gıda’nın Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki soğuk hava depolama tesisinde 2,5 milyon Euro tutarında kapasite artışı ve nar suyu üretim hattı yatırımı yapma kararı aldı. Bu yatırımla birlikte, şirketin yıllık nar işleme kapasitesi 50 bin tona ulaştı. Yatırımın 3 yıl içinde tam kapasiteye ulaşması planlanmakta olup, 20.000 ton aseptik dolum yetkinliği ve şişelenmiş nar ekşisi dolum kapasitesi beş kat artarak 4.500 tona çıkacak. Soğuk hava depolama alanlarında %70 oranında artış sağlanarak kapasite 5.000 tona ulaşacak.
ALKLC - Fabrika Yatırımı
2024 yılında halka arz olan ve 4 Haziran’da borsada işlem görmeye başlayan Altınkılıç Gıda Burhaniye OSB’deki tesis yatırımını tamamladı. Halka arzdan elde edilecek olan gelirin %10-12’si tesis yatırımının finansmanında kullanıldı. Eski kaşar, beyaz peynir, taze kaşar, otlu peynir, tulum peyniri, yeni üretilecek mozarella peyniri ve yeni Ar-Ge ürünlerinin üretilmesi planlanan tesisin tamamlanmasıyla birlikte; kapalı alanının mevcut Gömeç tesisinin 5 katı büyüklüğünde olması ve yaklaşık 4 katı kadar süt işleme kapasitesine sahip olması öngörüldü. 18 Kasım’da deneme üretimleri tamamlanan tesisin 18 Aralık’ta faaliyete başladığı bildirildi.
ARCLK - Mısır’da Fabrika Yatırımı
Mısır’ın ABD, AB, Güney Amerika ve Afrika ülkeleri ile gümrüksüz ticaret anlaşmalarına sahip olması ve Türkiye’deki yüksek enflasyon, Türk şirketlerini bu ülkede üretim yapmaya yönlendiriyor. İşçilik, elektrik, doğalgaz maliyetlerinin Türkiye’ye kıyasla aşağıda kalması da şirketlerin Mısır’a fabrika açmalarına sebep oluyor. Arçelik de bu sebeplerden ötürü 2022 yılında Mısır’da fabrika yatırımına başladı. Yaklaşık 110 milyon dolarla hayata geçirilen yatırım ile ilk etapta buzdolabı ve fırın üretimi yapılması planlanıyor. Tam kapasiteye geçilmesiyle yıllık 1,5 milyon adet üretim ve bununla beraber 2000 kişilik istihdam artışı bekleniyor.
18 Eylül 2024’te devreye alınan fabrika Arçelik’in Afrika ve Orta Doğu pazarlarına daha hızlı ve etkili bir şekilde hizmet sunmasını sağlayacak.
