İhracatta olumlu seyir devam ediyor. Ağustos ayı ihracat rakamlarını aldık. Türkiye İhracatçılar Meclisi, bu rakamları her ayın ilk iş günü kendi sitesinde açıklıyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin 2024 yılı için 267 milyar dolar mal, 110 milyar dolar hizmet ihracatı hedefleri bulunuyor. Genel ihracat rakamlarına baktığımızda ağustos ayında ivme kaybı olsa da pozitif seyrin devam ettiğini görüyoruz. Toplam ağustos ihracatı 22 milyar 62 milyon dolara ulaşarak yıldan yıla yüzde 2,4 büyüdü. 1 Ocak-31 Ağustos verilerine baktığımızda ise 170 milyar dolarla yüzde 3,9’luk büyüme dikkatimizi çekiyor. Hedefler iddialı olsa da Fed, ECB ve BoE’nin faiz indirimleriyle birlikte globalde canlılık ortaya çıkabilir. Yazımızda ihracattaki kırılımlara ve trendlere odaklanmak istiyoruz.

Ana sektörlerle başlayalım. Toplam ihracatımızın yüzde 13’ünü oluşturan tarım sektöründe ağustos ayında yüzde 2,2’lik büyüme görüyoruz. Kümülatif olarak ocak-ağustos bakarsak da büyüme yüzde 6,2 seviyelerinde. Tarımda alt kırılımlara bakarsak yaş meyve ve sebzede yıldan yıla önemli artışlar var. Ağustos büyümesi yüzde 35,7 olarak karşımıza çıkıyor. Fındık ve mamullerinde yüzde 78, zeytin ve zeytinyağında ise yüzde 31,3’lük büyümeler oldukça güçlü.

Sanayide görüntü daha zayıf. Toplam ihracatımızın yüzde 70’lik seviyesiyle omurgasını oluşturan sanayide, yıldan yıla ağustos büyümesi dolar bazında yüzde 2,6 seviyesinde. 1 Ocak-31 Ağustos olarak bakarsak yüzde 2,1 seviyesini görüyoruz. Burada trendde bir miktar toparlanmadan söz etmek mümkün. Sanayinin alt kırılımına baktığımızda deri ve deri mamullerinde zayıflık dikkat çekiyor. Ocak-Ağustos rakamlarına baktığımızda yüzde 22’ye yakın düşüş var. Sanayinin görece güçlü olan bölümleri mücevher ve savunma olarak dikkat çekiyor. Mücevherde yüzde 100’ün üzerindeki ağustos büyümesi etkileyici. Savunma sanayinde de yüzde 12,6’lık yükseliş var. Son olarak ana sektörümüz madencilik. Toplam içinde payı çok düşük ancak burada da olumlu seyir görüyoruz. Yıldan yıla yüzde 5,6’lık ağustos ve yüzde 4,4’lük kümülatif büyümeler var.

1 Ocak-31 Ağustos Kümülatif Verileri ($)

Geçen yılın ağustos ayına göre tekstil ve hammaddeleri yüzde 2,4, hazırgiyim ve konfeksiyon yüzde 0.2, demir ve demir dışı metaller yüzde 1.5, çelik yüzde 5.5, madencilik ürünleri yüzde 5,6 ve en çok yüzdelik artışa sahip olan savunma ve havacılık sanayi yüzde 12.6’lık artışlarla ihracata katkıda bulunmuş. Diğer taraftan kimyevi maddeler ve mamuller yüzde 3, otomotiv endüstrisi 0,4, çimento-cam-seramik ve toprak ürünleri yüzde 7,8 ile geçen ağustos ayı ihracat rakamlarına göre düşüş gösterdi. Tabii ki bu sektörlerin alt kırılımlarına bakmak bize daha detaylı bir analiz sunacaktır.

Makine ve aksam parçalarının bir alt grubu olan motor parçaları ve aksamlarında ocak-ağustos kümülatif olarak kıyaslandığında dolar bazında yüzde bin 448’lik artış görüyoruz. Kilogram bazında bakarsak yüzde 954.9’luk bir artış var fakat ağustos-ağustos bakarsak dolar bazında yüzde 65’lik bir azalma dikkatimizi çekiyor. Kilogram bazında da benzer daralmayı gözlemliyoruz. Bu bize, kümülatif değerlerin 2023’ün şubat ayında meydana gelen deprem felaketinden kaynaklandığını düşündürüyor.

Otomotiv endüstrisinin alt gruplarından otomotiv yan sanayi ve ana sanayi gruplarına bakalım. Yan sanayide ana sanayiye göre işlerin biraz daha iyi gittiğini söyleyebiliriz. Ağustos ayında dolar bazlı yıllık yüzde 4,4’lük bir artış olurken otomotiv ana sanayide yüzde 3,5’luk bir yavaşlama gözlemliyoruz.

Çimento sektöründe globalde olan yavaşlama verilere yansımış durumda. Ağustos-ağustos kilogram bazında yüzde 9,5’luk bir daralma gözlemlerken, dolar bazında daralma yüzde 21 seviyelerine ulaşmış durumda. Marjlarda da net bir kötüleşmenin olması dikkat çekiyor. Bir diğer önemli sanayi girdilerinden olan çelikte her ne kadar dolar ve kilogram bazlı artışlar görsek de Çin’in ucuz maliyetli üretiminden kaynaklı pazar hakimiyetinin etkisini marjlarda daralma gözlemliyoruz. Kilogram bazında artışlar kümülatif olarak yüzde 30,7 seviyelerindeyken dolar bazında sadece yüzde 10.7 seviyelerine çıkabilmiş.

İhracatta savunma ve havacılık sanayinin güçlü olduğunu söylemek mümkün. Temmuz ayında dolar bazlı yüzde 34’lük bir daralma yaşanırken, ağustos ayında yüzde 12.6’lık bir artış görülüyor. Burada aylık olarak negatif baz etkisi görmek mümkün, bu yüzden kümülatif bakmak daha anlamlı. Ocak-ağustos kümülatif olarak bakarsak dolar bazında yüzde 9,8'lik artış dikkatimizi çekiyor. Burada savunma sanayi şirketlerinin aldığı siparişlerin ve hükümetlerin savunma harcamalarının artışını görmek mümkün.