Sıralayıcı Nedir?

Sıralayıcının Temel Görevleri

1. İşlem Toplama: Kullanıcıların gönderdiği işlemleri işlem havuzundan (mempool) alır.
2. İşlem Sıralama: İşlemleri belirli bir kurala göre sıralar.
3. Blok Oluşturma: Bu işlemleri bir araya getirip Katman-2 zincirinde blok haline getirir.
4. Veri Gönderimi: Bloktaki işlem verilerini Katman-1 (ör. Ethereum) ana zincire iletir, böylece güvence altına alınır.

Sıralayıcı Neden Önemlidir?

Katman-2 çözümleri (Optimistic Rollup, ZK-Rollup gibi) Ethereum’un yükünü hafifletmeyi amaçlar. Bu sistemlerde:

• İşlemler önce hızlı ve düşük maliyetli şekilde Katman-2’de sıralanır.
• Daha sonra güvenlik için Katman-1’e gönderilir.

Sıralayıcı bu sürecin merkezinde yer alır ve ağın hız, maliyet ve kullanıcı deneyimi açısından kritik rol oynar.

Merkezi mi, Merkeziyetsiz mi?

Bugün çoğu Katman-2 ağı tek bir merkezi sıralayıcıya sahiptir. Bu da şu riskleri doğurur:

• Sansür: Sıralayıcı bazı işlemleri reddedebilir.
• MEV (Maksimum Çıkarılabilir Değer): Sıralayıcı işlemleri kendi çıkarına göre yeniden sıralayabilir.
• Tek Nokta Hatası: Sıralayıcı çalışmazsa ağ geçici olarak durabilir.

Bu yüzden birçok proje, merkeziyetsiz sıralayıcı çözümleri geliştirmeye çalışıyor. Amaç, işlemleri birden fazla aktörün sıralaması ve tekil kontrolün ortadan kalkması. 

Bu konuyla ilgili sıralama işini direkt Katman-1 ağının yaptığı çözümler de son zamanlarda kripto ekosisteminin gündeminde. Bu çözüme “Based Rollup” deniyor. Bu konuyla ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Sonuç

Sıralayıcı, Katman-2 ağların bel kemiğidir. İşlemleri hızlı, ucuz ve düzenli şekilde zincire aktarmasını sağlar. Bugün çoğu sıralayıcı merkezi çalışsa da, gelecekte merkeziyetsiz çözümler yaygınlaştıkça Katman-2’lerin güvenlik ve adillik seviyesi de artacaktır.

Özetle:Sıralayıcı, Katman-2’lerde “işlemleri sıraya koyan trafik polisi” gibidir diyebiliriz.