Varant Nedir, Türleri Nelerdir?

Varant Nedir?

Varant, belirli bir dayanak varlığı (örneğin bir hisse senedi veya borsa endeksi) belirli bir tarihte ya da o tarihe kadar, önceden belirlenmiş bir fiyattan alma veya satma hakkı veren bir menkul kıymettir.

Varant kavramı ilk kez 18. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkmış olup, İngilizce’deki “warrant” kelimesinden türetilmiştir. Bu kelime; garanti, kefil olma veya hak tanıma gibi anlamlara gelir. Bir finansal enstrüman olarak varantlar, ilk kez 1900’lü yılların başında ABD’li şirketler tarafından ihraç edilmiştir. Zamanla gelişen bu yapı, 1970’li yıllarda ABD’de yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Avrupa’daki yolculuğu ise 1980’li yıllarda özellikle İngiltere ile başlamış ve varantlar kıtada da yaygın bir finansal araç haline gelmiştir. Türkiye’de ise ilk varant işlemi 13.08.2010 tarihinde, Deutsche Bank tarafından ihraç edilen “Aracı Kuruluş Varantı” ile Borsa İstanbul’da gerçekleşmiştir.

Varant Türleri Nelerdir?

Varantlar temel olarak iki gruba ayrılır: Alım (Call) varantları ve Satım (Put) varantları. Her iki tür de yatırımcısına belirli bir dayanak varlığı belirli bir fiyattan alma ya da satma hakkı tanır, ancak bunların kullanım amaçları ve piyasa beklentilerine göre farklılıkları vardır.

Alım Varantı Nedir?

Alım varantı, yatırımcısına dayanak varlığı ileride belirlenmiş bir fiyattan satın alma hakkı verir. Piyasanın yükselişine dair beklentisi olan yatırımcılar genellikle alım varantlarını tercih eder. Örneğin dayanak varlığı ABC hissesi olan ve kullanım fiyatı 10 TL olan bir alım (call) varantı, yatırımcıya bu hisseyi 10 TL’den alma hakkı verir. Diyelim ki bu varant 1,50 TL’ye satın alındı. Vade sonunda ABC hissesi 12 TL’ye yükselirse, yatırımcı bu varant sayesinde hisseyi 10 TL’den alma hakkı kazanır ve piyasada 12 TL’den satarak 2 TL getiri elde eder; fakat ödediği 1,50 TL primi de hesaba katınca net kazancı 0,50 TL olur. Eğer ABC hissesi vade sonunda 10 TL’nin altında kalırsa, varant hiçbir hak kazandırmaz ve yatırımcının zararı ödediği 1,50 TL ile sınırlı olur.

Satım Varantı Nedir?

Satım varantı ise alım varantının ters mantığıyla çalışır ve yatırımcıya dayanak varlığı belirlenmiş bir fiyattan satma hakkı verir. Düşüş yönünde pozisyon almak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilir. Örneğin dayanak varlığı ABC hissesi olan ve kullanım fiyatı 10 TL olan bir satım (put) varantı, yatırımcıya bu hisseyi 10 TL’den satma hakkı verir. Diyelim ki bu varant 1,50 TL’ye satın alındı. Vade sonunda ABC hissesi 8 TL’ye düşerse, yatırımcı piyasada 8 TL’ye düşen bu hisseyi varant sayesinde 10 TL’den satma hakkı elde eder. Böylece 2 TL farktan yararlanır ve ödediği 1,50 TL prim düşüldüğünde net kazancı 0,50 TL olur. Eğer hisse fiyatı vade sonunda 10 TL’nin üzerinde kalırsa varant bir hak kazandırmaz ve yatırımcının zararı yine yalnızca ödediği 1,50 TL ile sınırlı kalır.