Gözler enflasyon verisinde

Herkese iyi hafta sonları,

Haftanın son işlem gününde Borsa İstanbul’da sınırlı da olsa pozitif bir kapanış gördük. Endeks, bilanço dönemi etkisiyle hisse bazlı ayrışmaların öne çıktığı, dengeli bir haftayı geride bıraktı. Küresel tarafta ise Fed ve ECB’den gelen 'bekle-gör' mesajları, faiz indirim döngüsünün hız kesebileceğine işaret etti. ABD–Çin arasındaki yumuşama risk iştahını destekledi. İçeride gözler pazartesi günü açıklanacak enflasyon verisi ve 7 Kasım’daki Enflasyon Raporu’na çevrildi.

Okuma süresi: 7 dakika 20 saniye.

Makroekonomi-Jeopolitik-Yurtdışı

1️⃣ Borsa İstanbul haftayı dengeli bir seyirle kapattı. BIST 100 endeksi yüzde 0,27 artışla 10.971 puanda tamamladı. Haftanın son işlem gününde güçlü alımlar öne çıksa da, genel olarak bilanço dönemi hisse bazlı ayrışmaların ve dalgalı seyrin belirleyici olduğu bir hafta geride kaldı. Bankacılık endeksi sınırlı bir yükselişle %0,3 artarken, sanayi tarafında %1,5 ve holdinglerde %2,9’luk primler dikkat çekti. Döviz cephesinde dolar/TL haftayı hafif artıda kapatırken, euro geriledi; gram altın ise %2’ye yakın değer kaybetti. Önümüzdeki hafta bilanço fiyatlamalarının devam etmesini bekleyebiliriz. Pazartesi günkü enflasyon verisi ve 7 Kasım’daki Enflasyon Raporu kısa vadede odaklanacağımız gelişmeler olacak.

BIST-100 (Fintables Terminal)

2️⃣ TCMB’nin yayımladığı sektörel enflasyon beklentileri, farklı kesimlerin gelecek 12 aya ilişkin fiyat öngörülerini ortaya koydu. Ekim 2025 itibarıyla piyasa katılımcılarının yıllık enflasyon beklentisi bir önceki aya göre 1,01 puan artarak %23,26’ya yükseldi. Reel sektörün beklentisi ise 0,50 puan gerileyerek %36,30’a indi. Hanehalkı tarafında enflasyon beklentisi 1,40 puan artışla %54,39’a çıkarak diğer kesimlere göre belirgin şekilde yüksek kaldı. Reel sektörde beklentilerin nispeten yatay seyretmesi, üretim ve maliyet tarafında risklerin dengelendiği bir döneme işaret ederken, piyasa katılımcılarındaki artış, finansal kesimin kısa vadede fiyat baskılarını daha yüksek fiyatlamaya başladığını ortaya koyuyor.

TCMB Sektörel Enflasyon Beklentileri

3️⃣ Piyasaların gözü kulağı pazartesi açıklanacak TÜFE verisinde. Pazartesi günü açıklanacak ekim ayı enflasyon verisi öncesinde yapılan anketler, fiyat artışlarının hız kestiğine ancak dezenflasyonun yavaş ilerlediğine işaret ediyor. Bloomberg HT anketine göre aylık enflasyon beklentisi yüzde 2,71, yıllık oran yüzde 33,1 seviyesinde; AA Finans anketinde ise ortalama tahmin yüzde 2,69 olarak hesaplandı. TÜRK-İŞ verileri gıda fiyatlarının ekimde yüzde 1,58 arttığını gösterirken, TCMB’nin son toplantı özetinde gıda ve kira kalemlerinin fiyatlama davranışları üzerindeki risklerine vurgu yapıldı. Böylece piyasa, ekim ayında sınırlı bir yavaşlama beklese de, gıda ve hizmet enflasyonundaki direnç nedeniyle dezenflasyon sürecinin zamana yayılacağını öngörüyor.

Türk-İş Meyve Sebze verileri

4️⃣ Eylül ayında dış ticaret açığı yeniden genişledi. TÜİK ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,8 artarak 22,6 milyar dolara, ithalat ise yüzde 8,7 artışla 29,5 milyar dolara çıktı. Böylece dış ticaret açığı yüzde 33,8 artışla 6,9 milyar dolara yükselirken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 76,6’ya geriledi. Enerji ve altın hariç bakıldığında ise açık 1,2 milyar dolar düzeyinde kaldı. Yılın ilk dokuz ayında ihracat yüzde 4,1 artarak 200,6 milyar dolar, ithalat yüzde 5,9 artışla 267,6 milyar dolar olurken, dış ticaret açığı 67 milyar dolara ulaştı. Eylül’de ihracatta Almanya, ithalatta ise Çin ilk sırada yer aldı; imalat sanayinin toplam ihracattaki payı yüzde 94,5 olarak korundu.

5️⃣ Fed, 29 Ekim'deki toplantısında politika faizini 25 baz puan indirerek %3,75–4,00 aralığına çekti. Toplantıda 25 baz puanlık indirime kesin gözüyle bakıldığı için piyasa daha çok Powell’ın aralık toplantısı vereceği sinyale odaklıydı. Powell, aralık ayında yeni bir indirimin garanti olmadığını net biçimde ortaya koydu. Powell, “Aralık toplantısında yeni bir faiz indirimi kesin değil, hatta bundan oldukça uzaktayız” ifadeleriyle, piyasaların erken fiyatladığı gevşeme beklentilerine karşı güçlü bir uyarı verdi. Toplantı, Fed içindeki görüş ayrılıklarını da belirginleştirdi. Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), 10’a karşı 2 oyla faiz indirimi kararı alırken, bir üye daha büyük bir indirim, diğeri ise sabit tutulması yönünde oy kullandı. Son 6 yılda ilk kez her iki yönde de karşıt görüş ortaya çıktı.

6️⃣ Faiz kararıyla birlikte Fed tarafında izlediğimiz bir diğer gelişme niceliksel sıkılaştırma (quantitative tightening) sürecinin sonlanması oldu. Covid döneminde ekonomiyi desteklemek için büyük ölçekli tahvil alımlarıyla bilançosunu genişleten Fed, 2022’den bu yana yürüttüğü parasal sıkılaşma sürecini (QT) 1 Aralık itibarıyla sonlandırıyor. Fed, son iki yıldır her ay 5 milyar dolarlık Hazine tahvili ve 15 milyar dolar civarında ipotek teminatlı menkul kıymetin (MBS) portföyden düşmesine izin veriyordu. Aralık itibarıyla bu tutarlar yeniden yeni ihraç edilen Hazine tahvillerine yatırılması bekleniyor. Yeniden yatırımların özellikle kısa vadeli Hazine bonolarına yönelmesi bekleniyor. Çünkü bu varlıklar Fed’in 4,2 trilyon dolarlık portföyünde yalnızca 195 milyar dolarlık küçük bir paya sahip.

Fed bilançosunun ABD GSYH'sine oranı (Bloomberg Opinion)

7️⃣ Avrupa Merkez Bankası (ECB), beklentilere paralel olarak politika faizini %2,15, gecelik borç verme faizini %2,40 seviyesinde sabit bıraktı. Böylece ECB, Mayıs 2024’ten bu yana toplam sekiz kez yaptığı 25 baz puanlık indirimlerin ardından faizleri sabit tutma kararı aldı. Karar metninde, enflasyonun orta vadede %2 hedefinde istikrar kazanmasını sağlama kararlılığı yinelenirken, ileriye dönük görünümün hâlâ belirsiz olduğuna dikkat çekildi. ECB, belirli bir faiz patikasına bağlı kalmadığını, para politikası kararlarının verilere ve enflasyon dinamiklerine göre şekilleneceğini vurguladı. ECB Başkanı Christine Lagarde, para politikasında ‘iyi bir noktada’ olduklarını ancak bu dengeyi korumak için gerekirse adım atacaklarını söyledi.

ECB Faiz Grafiği (Financial Times)

8️⃣ ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Güney Kore’de gerçekleştirdiği görüşme, ticaret ilişkilerinde önemli yumuşama sinyalleri verdi. Trump, görüşmeyi ‘muhteşem’ olarak nitelendirirken, iki ülke arasında soya fasulyesi ve tarım ürünleri ticaretinde anlaşmaya varıldığını, Çin’in soya alımlarına derhal başlayacağını ve fentanil ürünlerine uygulanan tarifelerin %10’a indirildiğini açıkladı. Ayrıca Pekin’in, nadir toprak elementleri ihracatına yönelik yeni kısıtlamalarını en az bir yıl ertelemeyi kabul ettiğini belirtti. Görüşmenin ardından Trump, “Çin’le ticaret anlaşmasının kısa sürede imzalanabileceğini” belirtirken, bu gelişme piyasalarda risk iştahını artırdı.

9️⃣ TÜİK, 2026 Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek yeni TÜFE hesaplama sistemine ilişkin önemli bir duyuru yayımladı. Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde temel yılın 2003’ten 2025=100’e güncelleneceğini açıklayan TÜİK, aynı tarihten itibaren AB genelinde kullanılacak “ECOICOP v2” sınıflamasına geçileceğini bildirdi. Yeni dönemde TÜFE ağırlıklarının ana kaynağı olarak “Ulusal Hesaplar Hanehalkı Nihai Tüketim Harcamaları” verileri kullanılacak, alt düzey ağırlıklar ise Hanehalkı Bütçe Anketi ile belirlenmeye devam edecek. TÜİK, bu düzenlemenin endeksin yeniden hesaplanması anlamına gelmediğini, sadece tarihsel serinin yeni sınıflama yapısına göre yeniden gruplanacağını vurgularken, manşet enflasyon göstergelerinde herhangi bir değişiklik olmayacağını ifade etti.

Sektörler

1️⃣ TCMB’den ekim ayına dair Reel Sektör Güven Endeksi ve Kapasite Kullanım Oranı verilerini öğrendik. Ekim ayında Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) bir önceki aya göre 1,2 puan artarak 102,0 seviyesine yükseldi ve 100 eşik değerinin üzerinde kaldı. Endeksteki artışta, mevcut siparişlerin mevsim normallerine yaklaşması, mamul mal stoklarındaki dengelenme, üretim ve yatırım beklentilerindeki iyileşme belirleyici oldu. Özellikle gelecek 12 aya yönelik sabit sermaye yatırımı artış beklentilerinin güçlenmesi, reel sektörün uzun vadeli kapasite artırma eğiliminin sürdüğünü gösterdi. Kapasite Kullanım Oranı (KKO) da sınırlı bir iyileşme kaydederek mevsimsellikten arındırılmış verilerle %74,0 seviyesine yükseldi. Ankete katılan işyerlerinin %54’ü üretimlerini kısıtlayan bir unsur olmadığını belirtirken, üretimi kısıtlayan başlıca faktör %13,7 ile talep yetersizliği oldu.

Sektörel Bazda Kapasite Kullanım Oranı (TCMB)

2️⃣ Bankacılık sektörü 2025’in ilk dokuz ayında güçlü büyümesini sürdürerek aktif büyüklüğünü 43,6 trilyon liraya yükseltti. Bu artış yılbaşına göre 10,9 trilyon liralık bir genişlemeye işaret ediyor. Krediler 21,2 trilyon lira, menkul değerler 6,8 trilyon lira seviyesinde gerçekleşirken, takibe dönüşüm oranı %2,29 olarak gerçekleşti. Mevduatlar yıl sonuna göre %31,5 artışla 24,8 trilyon liraya ulaşırken, özkaynaklar %27,9 artışla 3,7 trilyon liraya çıktı. Sermaye yeterlilik oranı %18,55 ile güçlü kalmaya devam etti. Eylül ayında sektör net kârı aylık bazda %26 artarken, bu yükselişte özellikle yerli özel bankaların diğer faaliyet gelirleri ve bankacılık hizmet gelirlerinin öne çıktığı görülüyor. Çeyreklik bazda bakıldığında ise kâr artışının ana nedeni, net faiz gelirlerindeki iyileşme oldu.

3️⃣ Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) verilerine göre, eylül ayında sektördeki zayıf görünüm devam etti. Altı ana ürün grubunda iç satışlar yıllık bazda yüzde 4 artarken, ihracat yüzde 12, üretim yüzde 6 ve toplam satışlar yüzde 8 geriledi. Buzdolabı iç satışlarda yüzde 13 artışla öne çıkarken, derin dondurucu hem iç satış, üretim hem de ihracatta en fazla düşüş yaşayan ürün grubu oldu. Ocak–Eylül döneminde iç satışlar yüzde 6, ihracat yüzde 8, üretim yüzde 9 azalırken, ithalat yüzde 22 arttı. Üç yıldır süren ihracat gerilemesi, artan girdi maliyetleri ve Uzak Doğulu üreticilerin küresel pazarlarda güç kazanması sektörün rekabet gücünü zayıflatıyor.

4️⃣ Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayımladığı rapora göre, 2030’a kadar devreye girecek rekor düzeydeki LNG kapasite artışı küresel gaz piyasalarında köklü bir dönüşüm yaratacak. ABD ve Katar kaynaklı yeni arzın, fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturarak küresel ithalatçılara rahatlama sağlaması bekleniyor. IEA, 2024-2030 döneminde küresel gaz talebinin yıllık ortalama %1,5 artışla 380 milyar metreküp büyüyeceğini, bunun yarısının Asya-Pasifik bölgesinden geleceğini öngörüyor.

5️⃣  Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve Otomatik Katılım Sistemi (OKS), 2025 yılı itibarıyla toplam 1 trilyon 966 milyar 884 milyon TL’lik fon büyüklüğüne ulaştı. BES tarafında katılımcı sayısı 10 milyona yaklaşırken, 1 trilyon 850 milyar TL’lik fonun 192 milyar TL’si devlet katkısından oluştu. OKS’de ise toplam fon büyüklüğü 116,6 milyar TL’ye çıktı ve çalışan sayısı 7,8 milyona ulaştı. Böylece iki sistem birlikte 17,8 milyon katılımcıya ve 740 milyar TL’yi aşan yıllık fon artışına ulaştı. 18 yaş altı katılımcı sayısı 1,6 milyona yaklaşırken, bu grubun toplam fon büyüklüğü 75,5 milyar TL’ye çıktı. 2025 yılında bireysel emeklilik sistemleri, hem katılımcı tabanını hem de tasarruf hacmini tarihî seviyelere taşımış görünüyor.

6️⃣ İspanya Bakanlar Kurulu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştirilen Türkiye’nin ilk milli jet eğitim ve hafif taarruz uçağı HÜRJET’in satın alımına onay verdi. 28 Ekim’de yapılan toplantıda, mevcut AE.09 (F-5) filosunun yerini alacak Entegre Eğitim Sistemi (ITS-C) projesi kapsamında HÜRJET alımı kararlaştırıldı. Yaklaşık 3,1 milyar avro değerindeki proje kapsamında teslimatların 2028’de başlaması, ilk uçağın 2029/2030 eğitim döneminde hizmete girmesi ve HÜRJET’lerin en az 30 yıl İspanyol Hava Kuvvetleri envanterinde görev yapması planlanıyor.

6️⃣ Turizm gelirleri yılın üçüncü çeyreğinde yeni bir gelir rekoruna imza attı. TÜİK verilerine göre Temmuz–Eylül döneminde turizm geliri yıllık %3,9 artışla 24,3 milyar dolara yükselirken, bu tutarın 24 milyar doları ziyaretçilerden, 211 milyon doları transfer yolculardan elde edildi. Ziyaretçilerin %16’sını yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları oluşturdu. Aynı dönemde Türkiye’den çıkış yapan ziyaretçi sayısı %1,9 artışla 23,6 milyon kişiye ulaştı. Ziyaretçilerin ortalama gecelik harcaması 100 dolar, yurt dışı yerleşik vatandaşlarınki ise 64 dolar oldu. Harcama kalemlerinde en yüksek payı %33,6 ile paket turlar, %19,9 ile yeme-içme, %11,1 ile ulaştırma aldı; sağlık, konaklama ve yeme-içme harcamalarında ise çift haneli artışlar kaydedildi.

Şirketler

1️⃣ Büyük Şefler Gıda CEO’su Altan Kosova, operasyonel verimlilikteki iyileşmenin bu çeyrek bilançolarında da sürdüğünü belirterek, “2025 için verdiğimiz hedefler gerçekleşecek gibi görünüyor. Yıl sonunda FAVÖK marjını %20–22,5 bandında tamamlamayı bekliyoruz. Üçüncü çeyrek rakamları da ikinci çeyreğe kıyasla daha iyi geliyor” dedi. Kosova, Güneş Enerjisi Santrali (GES) projesinde inşaatın büyük kısmının tamamlandığını, yıl sonuna kadar devreye alınacağını söyledi. “Bu yatırımın bilançoya pozitif etkisi kesin” ifadelerini kullanan Kosova, yurt içi ve yurt dışı operasyonlarda konsept değişikliklerine gidilebileceğini belirtti. Yıl sonuna kadar Sabiha Gökçen Havalimanı’nda toplam dört noktada hizmet vereceklerini açıklayan Kosova, “Türki Cumhuriyetlerde çok güçlüyüz, Almanya ve Belçika’da faaliyetlerimiz sürüyor. Avrupa’da maliyetler nedeniyle konsepti yeniden şekillendirebiliriz” dedi.