Sektörel Görünüm - Kasım 2025 Banka Dışı Finans Bülteni

Veriler

✦ BDDK verilerine göre faktoring sektörünün eylül ayında karlılık görünümünde bir yavaşlama gerçekleşti. Sektörün net kârı, geçen yılın aynı ayına kıyasla %58 artmasına karşın bir önceki aya göre %11 azaldı; ikinci ve üçüncü çeyrekteki aylık ortalamaların da %3 ve %9 altında gerçekleşti. Toplam alacak tutarı ise aylık bazda %8,6’lık güçlü bir büyüme gösterdi. Aylık faktoring gelirleri, ağustos ayına göre %5 düşüş kaydederken geçen yılın aynı dönemine kıyasla %50 artışla 14 milyar 1 milyon TL oldu.

✦ Ağustos ayında finansal kiralama sektöründe ise net kar yıllık bazda büyümeye devam ederken aylık bazda düşüş kaydetti. Sektörün toplam net karı 2024 Eylül ayına kıyasla %30 büyürken bir önceki aya göre %20 geriledi. Net kiralama işlemleri önceki ayın %3 üzerine çıkarak 329 milyar TL seviyesine ulaşırken aylık leasing gelirleri de yıllık bazda %14 artış göstererek 5.405 milyar TL olarak gerçekleşti.

✦ Finansal Kurumlar Birliği ve İstanbul Üniversitesi ortaklığıyla hazırlanan ‘’Finansal Kurumlar Birliği Ekonomik Güven Endeksi’nin eylül ayı sonuçları yayımlandı. Finansal kiralama, faktoring, finansman ve tasarruf finansman şirketlerindeki gidişata dair izlenim veren ve sektördeki gelecek beklentilerini yansıtan endeks, eylül ayında ağustos ayına göre 0,30 puan artarak 100,63 puana yükseldi.

⟡ Alt endekslere baktığımızda faktoring sektörü endeksi ağustos ayında temmuz ayına göre 0,78 puan artarak 101,44 puana yükselirken, finansal kiralama sektörünü ölçümleyen endeks aynı dönemde 0,48 puan azalarak 103,67 puana geriledi.

✧ Sektör temsilcilerine işlem hacmi, takipteki kredi oranı, tahsilat değişimi ve genel gidişat beklentilerinin sorulduğu anketin bu ayki sonuçlarında karışık bir görünüm izlendi. Önceki aya paralel şekilde katılımcıların %66’sı işlem hacimlerinde artış bekliyor. Takipteki kredi oranının artmasını öngörenlerin oranı, önceki dönemde %70’yken mevcut dönemde %72’ye yükseldi. Tahsilatların artacağını düşünen katılımcıların oranı ise %34’ten %36’ya çıkarken genel gidişatta artış bekleyenlerin oranı da %39’dan %32’ye geriledi.

✦ Finansal Kurumlar Birliği (FKB), Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman, Varlık Yönetim ve Tasarruf Finansman şirketlerinden oluşan banka dışı finans sektörünün 2025 yılı ilk dokuz aya ilişkin konsolide verilerini yayımladı. Buna göre sektörün işlem hacmi 2 trilyon 550 milyar TL’ye, aktif toplamı 1 trilyon 464 milyar TL’ye, özkaynak büyüklüğü 294 milyar TL’ye ulaştı. Banka dışı finans sektörünü kullanan müşteri sayısı 6 milyon 554 bin olurken, büyümede tasarruf finansman sektörü başı çekti.

⟡ Alt kırılımlara baktığımızda, tasarruf finansman sektörünün özkaynaklarının %199 artışla 64,2 milyar TL’ye, işlem hacminin %251 yükselişle 732,6 milyar TL’ye ve aktif büyüklüğünün %250 artışla 238,7 milyar TL’ye çıkması dikkat çekti. Faktoring sektöründe özkaynaklar %68 artışla 85 milyar TL’ye, işlem hacmi %58 artışla 1 trilyon 311 milyar TL’ye ulaştı. Finansman sektöründe işlem hacmi %57 artışla 301,6 milyar TL’ye, aktif büyüklüğü %56 yükselişle 277,2 milyar TL oldu. Finansal kiralama sektöründe özkaynaklar %58 yükselişle 87,3 milyar TL’yi aşarken, varlık yönetim şirketlerinde aktif büyüklük %59 artışla 46,8 milyar TL, özkaynaklar ise %48 yükselişle 19,1 milyar TL oldu. ✦ TCMB tarafından yayınlanan Finansal Hizmetler Güven Endeksi (FHGE) aylık bazda 3,8 puan artarak 184,6 seviyesine yükselirken, son üç aydaki hizmet talebi, iş durumu ve gelecek döneme ilişkin talep beklentilerinin tamamı endekse pozitif katkı verdi. NACE sınıflamasına göre alt kırılımlarda da eş zamanlı bir iyileşme görülüyor: “64-Finansal Hizmet Faaliyetleri” 4 puan, “65-Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Fonları” 2 puan ve “66-Finansal Hizmetler ile Sigorta Faaliyetleri için Yardımcı Faaliyetler” 2,2 puan artış kaydetti. Böylece finans, sigorta ve aracılık hizmetlerinin tüm alt kategorilerinde güven endeksleri yükseliş yönlü bir görünüm sergileyerek sektör genelindeki toparlanmanın geniş tabanlı olduğunu gösterdi.

✦ Türkiye Sigorta Birliği verilerine göre ekim ayında sigorta sektörünün toplam prim üretimi 98.717 milyon TL ile %40 büyüme kaydetti. Hayat dışı segmentin prim üretimindeki büyüme oranı %35 olurken hayat segmentinde bu oran %74 olarak gerçekleşti.

✧ Ekim ayında toplam prim üretiminde en fazla payı olan ilk 3 branş; kara araçları sorumluluk, hastalık-sağlık ve kasko oldu. Bu branşlardaki yıllık büyüme oranları da sırasıyla %38, %29 ve %33 olarak kaydedildi.

Gelişmeler

✦ Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı ile takvime bağlanan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), çalışan–işveren katkısı esaslı yeni bir ikinci basamak model olarak Türkiye’nin sosyal güvenlik yapısında önemli bir dönüşüm başlatacak. BES ile entegre çalışacak sistem, pilot sektörlerden başlayarak kademeli biçimde tüm çalışanlara yaygınlaştırılacak ve uzun vadeli fon birikimini artırarak ekonomi için büyük bir sermaye havuzu oluşturacak. MEKS altyapısının genişletilmesiyle katılımcıların fon performanslarını anlık izleyebilmesi, yapay zekâ destekli analizlerle stratejilerin güncellenmesi ve getiri şeffaflığının güçlendirilmesi hedeflenirken, TES’in yaygınlaşmasıyla emeklilik fon büyüklüğünün 2 trilyon TL’yi aşması ve katılımcı sayısının 17 milyona çıkması öngörülüyor.

✦ Vakıf Faktoring’in halka arz süreci tamamlandı. 225 milyon TL nominal değerli payın tamamının satılmasıyla halka arzın toplam büyüklüğü 3 milyar 195 milyon TL’ye ulaştı ve şirketin halka açıklık oranı %25 oldu. Finansal Kurumlar Birliği ve BDDK verilerine göre 2020–2023 döneminde aktif büyüklük, faktoring alacakları ve net kâr göstergelerinde üst sıralarda yer alan şirket, 2024 yılında 105,2 milyar TL işlem hacmi, 32,9 milyar TL aktif büyüklük ve 1,7 milyar TL net kâr açıkladı. 2025’in ilk yarısında ise 45,8 milyar TL işlem hacmine ve 881 milyon TL net kara ulaşan Vakıf Faktoring’in aktif kalitesi tarafında sektör ortalaması %2,03 seviyesindeyken, şirketin takibe dönüşüm oranının %0,31 düzeyinde gerçekleştiği görüldü.

✦ Türkiye Sigorta Birliği, Bireysel Emeklilik Sistemi’nin yirmi iki yılda gönüllü BES’te 10 milyon katılımcıyı aşarak önemli bir eşiğe ulaştığını ve OKS dahil edildiğinde toplam katılımcı sayısının 18 milyona çıktığını açıkladı. Yaklaşık 2 trilyon liraya yaklaşan fon büyüklüğüyle BES’in Türkiye ekonomisinin en önemli uzun vadeli yatırım kaynaklarından biri haline geldiği vurgulanırken, sistemin hem sermaye piyasalarına derinlik kazandırdığı hem de reel sektöre uzun vadeli finansman sağladığı belirtildi. TSB Başkanı Uğur Gülen, katılımcıların yüzde 42’sini kadınların oluşturduğunu ve yüzde 30 devlet katkısının sistemin cazibesini artıran temel unsur olduğunu söyledi. Gülen, 18 yaş altı katılımlarının 2022’deki düzenleme sonrası hızla arttığını ve bir buçuk milyonun üzerinde genç adına sözleşme açıldığını belirterek bunun hem sistemin sürdürülebilirliğini güçlendirdiğini hem de tasarruf kültürünü erken yaşta yerleştirdiğini ifade etti.

Sektörden Açıklamalar

✦ Finansal Kurumlar Birliği Ali Emre Ballı, banka dışı finans sektörünün 2025’in ilk dokuz ayında ortaya koyduğu güçlü performansla ekonomideki stratejik rolünü pekiştirdiğini belirtti. Ballı, sektörün işlem hacmi, aktif büyüklüğü ve özkaynak artışlarıyla milyonlarca müşteriye ulaşarak finansmana erişimi derinleştirdiğini vurgularken, amaçlarının yalnızca büyümek değil, sektörün finans ekosistemindeki payını gelişmiş ülkeler seviyesine taşımak olduğunu ifade etti. Kritik yasal düzenlemelerin hızla hayata geçirilmesi yönündeki beklentilerini dile getiren Ballı, güçlü altyapı ve kamu otoriteleriyle kurulan iş birliği sayesinde finansal sistemin sürdürülebilir büyümesine liderlik etmeye devam edeceklerini söyledi.

✦ Fuzul Tasarruf Finansman Yönetim Kurulu Başkan Vekili Furkan Akbal, sıkı para politikasının konut kredilerinde yarattığı yavaşlamanın tasarruf finansmanı modeline yönelimi artırdığını belirterek, faiz maliyetinden kaçınan ve krediye erişimde zorlanan geniş bir müşteri kitlesinin sisteme dâhil olduğunu söyledi. Beyaz yaka çalışanlardan genç ailelere kadar heterojen bir talep profili oluştuğunu vurgulayan Akbal, aylık yaklaşık 20 bin yeni katılım ve güçlü teslimat performansının sektörün büyüme potansiyelini desteklediğini ifade etti. Esnek ve kişiye özel ödeme planlarının özellikle belirsizlik ortamında cazip hale geldiğine dikkat çeken Akbal, faiz indirimleri sonrasında dahi tasarruf finansmanının geleneksel kredilerle yan yana var olmaya devam edeceğini öngördü.

✦ SEDDK Başkan Yardımcısı Hande Hatunoğlu Kurtulan, Türkiye’nin özel emeklilik sisteminin 22 yılda olgunlaştığını vurgulayarak, sürdürülebilir ve uzun vadeli tasarrufu güçlendirecek yeni dönemin en kritik adımının Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) olacağını söyledi. Hem çalışan hem işveren katkısını içeren TES modelinin nüfusun yaşlanmasına karşı dayanıklı bir yapı oluşturacağını belirten Kurtulan, katılımcı sayısının kısa vadede 20 milyonun üzerine, fon büyüklüğünün ise GSYH’nin yüzde 10’una ulaşabileceğini ifade etti. Annuite ürünlerinin yaygınlaştırılmasının katılımcıların birikimlerini sistemde tutarak gelir sürekliliğini sağlayacağını dile getiren Kurtulan, dijital denetim teknolojileri ve yapay zekâ destekli gözetim altyapısının sektörde şeffaflığı ve etkinliği artırdığını söyledi.