Sektörel Görünüm - Eylül 2025 Banka Dışı Finans Bülteni

Faktoring - Finansal Kiralama - Varlık Yönetimi

✦ BDDK verilerine göre faktoring sektörü, temmuz ayında net kârını yeni rekor seviyeye taşıdı. Sektör, geçen yılın aynı ayına göre %62, bir önceki aya göre ise %33 artışla 2 milyar 987 milyon TL net kâr elde etti. Toplam alacak tutarı haziran ayına göre %6’lık düşüşle 336 milyar TL’ye gerilerken ikinci çeyrek ortalamasının %1 üzerinde gerçekleşti. Aylık faktoring gelirleri ise yıllık bazda %56 oranında artış gösterdi.

✦ Finansal kiralama sektöründe net kâr, ikinci çeyrek ortalamasının hafif altında kalsa da geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek seyretmeye devam etti. Temmuz ayında sektörün net kârı 2 milyar 209 milyon TL oldu. Bu rakam yıllık bazda %47 artışa işaret ederken, bir önceki aya göre %11, ikinci çeyrek ortalamasına göre ise %6 düşüş gösterdi. Net kiralama işlemleri bir önceki aya göre %3 artarak 304 milyon TL’nin üzerine çıkarken aylık leasing gelirleri de yıllık bazda %14 oranında yükseldi.

✦ Finansal Kurumlar Birliği ve İstanbul Üniversitesi ortaklığıyla hazırlanan “Finansal Kurumlar Birliği Ekonomik Görünüm Endeksi’nin” temmuz ayı sonuçları yayınlandı. Finansal kiralama, faktoring, finansman ve tasarruf finansman şirketlerindeki gidişata dair izlenim veren ve sektördeki gelecek beklentilerini ölçümleyen endeks, temmuz ayında haziran ayına göre 0,10 puan azalarak 100,65 puana geriledi.

✧ Alt endekslere baktığımızda faktoring sektörünün 0,22 puan azalarak 100,97 puana, finansman sektörünün 0,52 puan azalarak 96,74 puana gerilediği, finansal kiralama sektörünün 0,44 puan artarak 104,24 puana yükseldiği görülmekte.

✧ Sektör temsilcilerine işlem hacmi, takipteki kredi oranı, tahsilat değişimi ve genel gidişat beklentilerinin sorulduğu anketin bu ayki sonuçlarında iyileşmenin devam ettiğini görüyoruz. Önceki dönemde katılımcıların %54’ü işlem hacimlerinde artış beklerken bu dönemde beklenti %64’e yükseldi. Takipteki kredi oranının artmasını öngörenlerin oranı, önceki dönemdeki %76’lık seviyesinden %81’e yükseldi. Tahsilatların artacağını düşünen katılımcıların oranı ise %25’ten %30’a çıkarken genel gidişatta artış bekleyenlerin oranı da %29’dan %38’e yükseldi.

✦ BDDK’nın banka dışı finans kuruluşlarına ilişkin yaptığı yeni düzenlemeler 27 Ağustos tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Düzenlemelerle finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin katılım esasına göre faaliyette bulunabilmeleri sağlanırken, bu şirketlerin kuracakları veya iştirak edecekleri ortaklıklar yalnızca kredi ve finansal kuruluşlarla sınırlandırıldı. Varlık yönetim şirketlerine ilişkin değişikliklerde ise katılım esaslı faaliyetlere imkân tanınırken bilgi sistemlerinin bağımsız denetime tabi tutulması zorunlu kılındı. Ayrıca, devralınan alacaklardan kaynaklanan iştiraklerin en geç üç yıl içinde elden çıkarılması şartı getirildi. Kaynak kuruluşların, kontrol ettikleri veya kendilerini kontrol eden varlık yönetim şirketlerine alacak devrini ihale usulü dışında yapmaları yasaklandı. Bunun yanında, takibe düşmemiş alacaklardan yalnızca 60 günden az gecikmesi bulunanların devri yasaklandı ve finansal tüketicilerin korunması amacıyla varlık yönetim şirketlerinin borçlularla iletişim kurabilecekleri gün ve saatlerde düzenlemeler yapıldı.

Sigorta - Emeklilik

✦ Türkiye Sigorta Birliği verilerine göre temmuz ayında sigorta sektörünün toplam prim üretimi 92.216 milyon TL ile geçen seneye kıyasla %48 büyüme kaydetti. Hayat dışı segmentin prim üretimindeki büyüme oranı %44 olurken hayat segmentinde bu oran %78 olarak gerçekleşti.

✧ Temmuz ayında toplam prim üretiminde en fazla payı olan ilk 3 branş; kara araçları sorumluluk, yangın ve doğal afetler ile kasko. Bu branşlardaki yıllık büyüme oranları da sırasıyla %42, %49 ve %38 olarak kaydedildi.

✦ Yeni Orta Vadeli Program’da (OVP) Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin 2026’nın ikinci yarısında devreye alınacağı açıklandı. TES, mevcut Bireysel Emeklilik Sistemi’nden (BES) farklı olarak çalışanların maaşlarından her ay zorunlu kesinti yapılmasını ve işveren katkısının da sisteme eklenmesini öngörüyor. Bu katkılara devletin yüzde 30 oranında destek vermesiyle, çalışanların bireysel fon hesaplarında ek birikim sağlanacak. Sistem, SGK’dan bağımsız şekilde işleyecek; çalışanların en az 10 yıl sistemde kalması zorunlu olacak ve emeklilik için kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş şartı aranacak. Karma TES modeliyle çalışanların kıdem tazminatı hakları korunurken, her ay maaşlardan yapılacak kesintiler ve işveren katkıları bireysel fon hesabında değerlendirilecek. Çalışanlar evlilik, işsizlik, ilk konut alımı veya ağır hastalık gibi özel durumlarda kısmi çıkış hakkına sahip olacak, tamamen çıkış ise sadece emeklilik, ölüm veya maluliyet halinde mümkün olacak. 60 yaşını dolduran çalışan, SGK’dan aldığı maaşa ek olarak TES’ten ikinci bir emekli aylığına hak kazanacak. OVP kapsamında BES tarafında da reform yapılacak; standart fonlar yeniden tasarlanacak, kısmi ödeme hakkı genişletilecek ve 25 yaş altı öğrencilerin sisteme dahil edilmesini teşvik eden yeni uygulamalar hayata geçirilecek.

✦ Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Uğur Gülen, 2025’in ilk yarısında prim üretimi 32,5 milyar lirayı aşan katılım sigortacılığına ilişkin yaptığı değerlendirmede, sektörün yalnızca Türkiye’de değil, bölgede de örnek gösterilen bir konuma gelmesini hedeflediklerini söyledi. Gülen, “Katılım sigortacılığının payının hızla artacağına ve ülkemizin bölgesel bir merkez haline geleceğine inanıyoruz” dedi. SEDDK verilerine göre, Haziran 2025 itibarıyla katılım sigortacılığının prim üretimi yıllık %53,5 artışla 32,5 milyar liraya çıktı. Böylece toplam sigorta prim üretiminde %5,6 pay aldı. Sektörün prim üretimi genel olarak %52 artarak 576,8 milyar liraya yükseldi. Katılım sigortacılığı son beş yılda sektörle paralel büyüme kaydetti; 2020’de %24,2, 2022’de %120, 2023’te %103 ve 2024’te %75,8 oranında artış gösterdi. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) tarafında da faizsiz fonlara ilgi dikkat çekici biçimde arttı. Haziran 2025 itibarıyla BES’te devlet katkısı dahil toplam fon büyüklüğü 1,45 trilyon liraya ulaşırken, bunun 494,9 milyar lirası faizsiz fonlardan oluştu ve payı %34’e çıktı. OKS’de ise faizsiz fonların payı %47,3 seviyesinde gerçekleşti. Toplamda BES ve OKS fon büyüklüğü 1,56 trilyon liraya ulaştı; faizsiz fonların toplam içindeki payı %34,9 oldu. SEDDK önderliğinde yürütülen yeni düzenlemelerle katılım sigortacılığının sigorta pazarındaki payının önümüzdeki beş yılda %10-15 seviyesine çıkarılması hedefleniyor. Gülen, sigortalılık bilincinin artırılması ve katılım esaslarının doğru anlatılmasının bu hedefe ulaşmada kritik rol oynayacağını vurguladı.

✦ Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Uğur Gülen ve Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) Başkanı Davut Menteş, Türk Dünyası Sigorta Birliği toplantısında yaptıkları konuşmalarda sigortacılık sektörünün büyüklüğüne, stratejik önemine ve geleceğine dair hedeflerine dikkat çekti. Gülen, sektörün 22 trilyon dolarlık teminat gücüyle Türkiye ekonomisinin en güçlü yapı taşlarından biri olduğunu vurgularken, 2030 yılına kadar %5 penetrasyon ve 50 milyar dolar prim üretimi hedeflediklerini açıkladı. Sigortacılığı güvenilirlik ve dayanışma temelinde daha kapsayıcı hale getirmeyi amaçladıklarını belirten Gülen, afetlere karşı ortak dayanıklılığın ve dijitalleşmeyle erişimin artırılmasının öncelikli olduğunu ifade etti. SEDDK Başkanı Menteş ise sigorta ve emeklilik sistemlerinin yalnızca finansal istikrar açısından değil, toplumsal refah ve yatırım güvenliği bakımından da kritik olduğunu belirterek, Türkiye’nin doğal afet, tarım ve bireysel emeklilik gibi alanlardaki deneyimlerini paylaşmaya hazır olduğunu söyledi. Ayrıca sektörün ortak standartlar geliştirmesi ve reasürans havuzları kurarak riskleri birlikte yönetmesinin önemini vurguladı. Sağlık sigortacılığı alanında rekabetin yetersiz olduğunu ve sektörde “sağlıklı” bir yapı olmadığını belirten Menteş, “ömür boyu yenileme garantisi” uygulamasının detaylarını paylaşarak erken yaşta sağlık sigortasının teşvik edilmesini hedeflediklerini ifade etti. Ayrıca, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) ile ilgili kamuoyundaki haberleri değerlendirerek, henüz kesinleşmiş bir oranın olmadığını ve tüm paydaşlarla uzlaşıya dayalı bir sistem oluşturulması için çalışmaların sürdüğünü aktardı.

✦ Finansal Kurumlar Birliği (FKB) Başkanı Ali Emre Ballı, temsil ettikleri finansal kiralama, faktoring, finansman, varlık yönetim ve tasarruf finansman sektörlerinin 2025’in ilk yarısında sergilediği istikrarlı performansla ekonomiye önemli katkı sunduğunu belirtti. Ballı, sektörlerin finansmana erişimi kolaylaştırma yönündeki çalışmalarının, kamu otoritesince hayata geçirilecek düzenlemelerle desteklenmesi hâlinde finansal sistemin daha da derinleşeceğine ve sektörlerin uluslararası standartlara yaklaşacağına inandıklarını vurguladı. İkinci çeyrek performansının bu düzenleyici adımlarla daha da güçleneceğini ifade eden Ballı, bankacılık dışı finans sektörünün işlem hacminde %89, aktif büyüklüğünde %65 ve özkaynaklarında %74 oranında yıllık artış kaydedildiğini açıkladı. Özellikle tasarruf finansman sektöründe işlem hacmi, aktif büyüklük ve özkaynaklarda üç haneli büyümeler yaşanırken; faktoring, finansman ve finansal kiralama sektörlerinin de güçlü sermaye artışları ve işlem hacimleriyle öne çıktığını belirten Ballı, sektörlerin bu güçlü büyüme performansının, finansal ekosistemin istikrarı ve derinleşmesi açısından kritik bir rol oynadığını belirtti.